Top 50 bmp

A teraz odpocznij, a następnie — jeśli chcesz kontynuować rozwiązywanie — poświęć dalszych 10 minut na rozwiązanie według tych samych zasad dwóch następnych zadań:

3. Co by było, gdyby każdy autor wniosku racjonalizatorskiego, wynalazku czy jakiegokolwiek innego projektu innowacji, umiał przewidzieć wszystkie możliwe konsekwencje realizacji swego projektu.

4. Co by było, gdyby w każdym zakładowym klubie techniki i racjonalizacji ustawiono automatyczną maszynę uczącą i egzaminującą, która po przerobieniu przez pracownika godzinnego programu z zakresu postępu techniczno-organizacyjnego w zakładach danego typu, wypłaca premię od 10 do 30 zł, zależnie od wyniku błyskawicznego egzaminu. Stawkę 10 zł otrzymuje praktycznie każdy, kto jako tako uważał. Programy mają różny stopień trudności, stosownie do wykształcenia pracownika. Programy przydziela dyżurny instruktor. Maszyna może obsługiwać równocześnie 6 osób wg j ednego programu. Maszyna może pracować 6 godzin dziennie.-

Gdybyś chciał porównać swoje wyniki z odpowiedziami innych osób, zastosuj następuj ącą punktację:

—    Za każdą odpowiedz, która wystąpiła tylko u Ciebie (uwzględniając oczywiście, że ta sama pod względem treści odpowiedź może być sformułowana przez kogoś innymi słowami) stawiaj jeden punkt.

—    Za każdą odpowiedź, która wystąpiła w porównywanej grupce osób 2 lub 3 razy, stawiaj sobie odpowiednio 2 lub 3 punkty. Im mniejsza suma punktów — tym bardziej oryginalne były odpowiedzi.

Twórczość a inne zdolności elementarne

Wymienione czynniki nie wyczerpują, listy zdolności, mających bliski związek z twórczością. Aby nie przedłużać nadmiernie tego tematu ograniczymy się do wskazania na rolę paru tylko czynników, wykraczających poza omawianą dotąd sferę operacji myślenia dywergen-cyjnego.

Pierwszy z nich to zdolność „przedefiniowywania” treści symbolicznych i semantycznych. Ta ostatnia określana jest przez Guilforda jako zdolność zmiany funkcji przedmiotu lub jego części i stosowania jej w nowy sposób. Oto przykład zadania z testu badającego tę zdolność:

Który z wymienionych niżej przedmiotów mógłby się najlepiej przydać do roz-m iccenia ognia ?

A.    Wieczne pióro

B.    Cebula

C.    Zegarek kieszonkowy

D.    Orzech ziemny

E.    Kula do gry w kręgle.

Odpowiedź ma brzmieć: Zegarek kieszonkowy (C)_} przez użycie szkiełka koperty jako soczewki skupiającej¹.

fak łatwo zauważyć, w odróżnieniu od zadań badających płynność idcacyjną, w zadaniu tym istnieje jedna odpowiedź, narzucona przez warunki zadania. A więc wchodzi tu już w grę nie myślenie dywer-gencyjne, lecz konwergencyjne. Omawiana zdolność przedefmiowania jest — jak podkreśla Guilford — przeciwieństwem fiksacji funkcjonalnej, czyli tendencji do używania danego przedmiotu w ściśle określony, nawykowy sposób. Fiksacja funkcjonalna utrudnia dostrzeżenie możliwości niekonwencjonalnych zastosowań przedmiotu.

W twórczości istotną rolę grają także operacje oceniania poznawanych i wytwarzanych treści. Wśród nich szczególnie interesujący jest czynnik nazwany przez Guilforda wrażliwością na problemy.

Oto dwa rodzaje testów, dające pojęcie o wchodzących tu w grę zdolnościach:

1.    Test dostrzegania problemów. Wymienia się w nim różne powszechnie znane przedmioty i żąda wyliczania problemów, które mogą się wyłonić w związku z ich używaniem. Na przykład: Jakie problemy mogą pojawić się w związku z użyciem świecy?

2.    Test dostrzegania mankamentów. Osoba badana ma tu wskazywać, poT jakimi względami proponowany plan lub działanie jest wadliwe.

★

Przedstawione' informacje sprzyjają — jak się wydaje — lepszemu i głębszemu rozumieniu niektórych przesłanek psychologicznych twórczości. Równocześnie są one dalekie od zaspokojenia naszego zainteresowania zależnościami, jakie zachodzą między zdolnościami elementarnymi a działalnością twórczą, której charakter —jak i w innych dziedzinach — jest nową całością, nie dającą się sprowadzić do sumy cech ele-

' |. 1^J. Guilford: PersonaUty. Ob. cit.; s. 379—80.

105