Top 48 bmp

Figuralna giętkość spontaniczna. Jej miarą jest szybkość zmiany sposobu spostrzegania figur. Na ryc. 16 widzimy przykład zadania badającego tę zdolność. Jest to schemat sześcianu, który można widzieć w dwóch odmiennych ^położeniach, zależnie od tego, który bok wyda się nam „frontowym”. Guilford podaje, że szybkość przecho

		\
			Ryc. 16. Przykład zadania badającego giętkość wizualną
\	_\

dzenia od jednego do drugiego sposobu spostrzegania tego schematu waha się od 2 do około 150 na minutę (średnia wynosi około 20)¹.

Figuralna giętkość adaptacyjna. Ujawnia się ona w znanych zadaniach rysunkowych, w których należy wykryć zamaskowaną figurę (np. myśliwego na drzewie, narysowanego tak, iż początkowo spostrzegamy go jako część korony drzewa). Wchodzi tu w grę „reorganizacja” układu odbieranych bodźców wizualnych, inna niż przy figuralnej giętkości spontanicznej.

Symboliczna giętkość adaptacyjna. Przejawia się ona w dokonywaniu zmian struktury materiału symbolicznego (obejmuje on według Guilforda znaki rysunkowe o umownym znaczeniu).

Jednym ’z narzędzi badania tej giętkości jest test problemów z zapałkami, wywodzący się ze znanych szeroko łamigłówek, polegających na uzyskiwaniu nowych figur złożonych z kwadratów i trójkątów drogą operowania wyznaczoną liczbą zapałek²] Na ryc. 17 widzimy przykład jednego zadania z wymienionego przez Guilforda testu. Należy usunąć 4 zapałki tak, by zostały tylko 3 kwadraty i nic oprócz nich.

Rozwiązanie tego zadania wymaga zmiany struktury sytuacji (patrz ryc. 18).

Aby tym lepiej badać omawiany rodzaj giętkości myślenia, w „teście usuwania zapałek” żąda się, by osoba rozwiązująca go starała się znaleźć po kilka (po 3) odmiennych rozwiązań każdego zadania, stosując za każdym razem odmienną regułę, nie zaś zwykłą modyfikację poprzed-

Kyc. 17. „Test zapałek” — przykład zadania

niej reguły (nie liczą się rozwiązania polegające na wykonywaniu tej samej operacji w innej części symetrycznej figury).

Omówione rodzaje giętkości są przeciwieństwem sztywności myślenia (w zakresie określonych sytuacji), która wyraża się w uporczywym, stereotypowym powtarzaniu ciągle tych samych sposobów podejścia do zadania, co utrudnia lub uniemożliwia rozwiązanie w zmienionej sytuacji. Wymieniony test wymaga wielokrotnej zmiany „strategii” rozwiązywania zadań, a więc wystawia na próbę giętkość myślenia w zakresie problemów omawianego typu (ciągle musimy pamiętać, że obracamy się w kręąu koncepcji, która wydaje walkę mglistemu mówieniu o „plastyczności”, „giętkości” czy „sztywności” myślenia *„w ogóle”, bez bliższej konkretyzacji rodzaju operacji, materiału i rezultatów).

Oryginalność

|. P. Guilford wyróżnia m.in. odrębną zdolność elementarną pod mianem oryginalności. Jest to według niego zdolność produkowania takich odpowiedzi, które są niecodzienne (rzadkie), opierają się na odległy cli skojarzeniach lub śą dowcipne (w sensie zaskakującej pomysłowości).    • v

|ako miarodajne próby Guilford wymienia tu takie min. testy jak: - Test wytwarzania symboli (zastępowanie wyrazów w krótkich /daniach dowolnymi, prostymi symbolami graficznymi);

Test konsekwencji niezwykłych zdarzeń (wymaga on podawania maksymalnej liczby skutków różnych fantastycznych sytuacji);

101

1

   J. P. Guilford: Personality. Op. cit.; s. 382.

2

   Patrz np. J. Perelman: Sztuczki, figle i zadania. Warszawa 1962,,,Nasza Księgarnia”; s. 404 i aast.