Top 81 bmp

1.    Nie należy przedwcześnie rozważać, czy osiągnięcie idealnego rezultatu jest możliwe.

2.    Nie trzeba (na tym etapie) myśleć o sposobach osiągnięcia idealnego wyniku końcowego.

Zważmy na niedwuznaczny cel psychologiczny tych reguł: jest nim tym razem zapobieganie skrępowaniu wyobraźni przez przedwczesne oceny krytyczne.

Krok TI: Ustalić, co przeszkadza w osiągnięciu idealnego rezultatu (odpowiedzieć na pytanie: Na czym polega przeszkoda?).

Krok III: Ustalić, dlaczego występuje przeszkoda (odpowiedzieć na pytanie: Na czym polega bezpośrednia przyczyna występowania przeszkody?).

Krok IV: Określić, w jakich warunkach można by bez przeszkód osiągnąć idealny rezultat (odpowiedzieć na pytanie: W jakich warunkach przeszkoda zniknie?)

Autor rekomenduje, aby w trudniejszych wypadkach powtarzać tę czteroetapową analizę kilkakrotnie.

Całą książkę wypełniają liczne przykłady i ćwiczenia, wzięte z konkretnych zadań i rozwiązań wynalazczych. Oto jeden z przykładów, ilustrujących postępowanie w stadium analitycznym i zwalczanie przeszkód na drodze do idealnego wyniku. Przy budowie rurociągu w Alpach Francuskich trzeba było pokonać wąwóz szerokości 68 m. Rury były ciężkie, o średnicy około 2,5 m. W takich przypadkach zwykle buduje się wiadukt lub konstrukcję zbliżoną do mostu linowego. Postanowiono obyć się bez tych dodatkowych inwestycji. Idealne, wymarzone rozwiązanie można więc tu określić jako rurociąg, który sam siebie podtrzymuje, obywa się bez podpór. Francuscy inżynierowie pokonali trudność z błyskotliwą inwencją: nadali odcinkowi rurociągu kształt łuku, spinającego, niby przęsło mostowe, dwa brzegi wąwozu.

G. S. Altszuler radzi mieć się na baczności przed podstępnym wrogiem wyobraźni, skrytym w sztywnej, ścisłej lub nazbyt konkretnej terminologii technicznej. Zaleca abstrahowanie od niej w poszukiwaniu idei i operowanie pojęciami bardziej ogólnymi od występujących w sformułowaniu zadania, choćby nawet potocznymi. Słuszność tych rad dobrze ilustruje dodatkowy przykład z przerzucaniem rurociągów (przytoczony szczegółowo nieco dalej). Termin „rurociąg” kojarzy się nieodparcie z urządzeniem o formie cylindrycznej. Abstrahowanie od tej konkretnej treści, narzucanej przez termin, ułatwia wysunięcie propozycji (patrz s. 174), by np. fragment rurociągu, który musi spełniać szczególne wymagania, miał formę belki o specjalnym profilu, pustym w środ-ku, lecz sztywniejszym niż rura o identycznym przelocie. Ciecz popłynie swobodnie, a nośność i sztywność przewodu wzrośnie.

Po znalezieniu idei rozwiązania należy ponownie wrócić do precyzyjnej terminologii technicznej.

Stadium operacyjne

Niekiedy już stadium analityczne przynosi ideę rozwiązania. Jeśli jednak nadal brak potrzebnego pomysłu, wkraczamy w operacyjne stadium poszukiwań. Zadanie polega teraz na przekształceniu danego przedmiotu technicznego tak, by usunąć wykrytą w stadium analitycznym przeszkodę w realizacji wytkniętego celu. Podstawową przeszkodą w autentycznych zadaniach wynalazczych są, zdaniem Altszulera, sprzeczności techniczne. Wyrażają się one m.in. w tym, że gdy usiłujemy tradycyjnymi środkami poprawić jedną z charakterystyk maszyny, pociąga to za sobą niepożądane pogorszenie innych właściwości. Tak na przykład łatwo zwiększyć bezpieczeństwo pasażerów przez zwykłe wzmocnienie karoserii samochodu, grozi to jednak podniesieniem automatycznie wagi i kosztów, nie mówiąc już o innych komplikacjach. Kunszt wynalazcy polega właśnie na przemyślnym pokonywaniu takich, zda się nierozwiązalnych, sprzeczności technicznych i wykuwaniu postępu, okupionego najmniejszymi kosztami, oferującego największe korzyści.

Stadium operacyjne autor proponuje realizować w pięciu etapach. Tym razem kolejność etapów nie jest z góry określona, niezmienna, lecz zależy od decyzji zainteresowanej osoby. Niżej etapy te wyliczone są w porządku, uważanym przez Altszulera za najbardziej godny polecenia:

Krok I: Sprawdzić możliwość usunięcia sprzeczności technicznej przez zmianę danego obiektu (maszyny, mechanizmu, procesu).

Krok II: Sprawdzić możliwość wprowadzenia zmian w innych obiektach, współpracujących z danym obiektem, a także w otoczeniu.

Krok III: Zapożyczyć rozwiązanie z innych dziedzin techniki (odpowiedzieć na pytanie: Jak rozwiązuje się podobne zadania w innych gałęziach techniki?).

Krok IV: Zastosować znane rozwiązania „na odwrót” (odpowiedzieć na pytanie: Jak rozwiązuje się w technice zadania przeciwstawne

12* 167