Top BMP

O FRASZKACH

UBOGI POETA DO BOGATEGO

Kto pisze fraszki. Trzeba mu raszki, Trzeba i flaszki. Niewiele ruszy Febus o suszy Piśmiennej duszy.

Co że tak, Janie, Uczyń zeznanie Przy pełnym dzbanie, ¹⁰ Kiedy w się lejesz, Koncepty siejesz I zbyt wieszczejesz A kiedy sucho, Szczupłe je-ć rucho I wierszów giucho.

Toć jest to, czemu Wierszowi twemu Sporzej niż memu,

Ta jest przyczyna, ²⁰ Że ja, chudzina,

Nie pijam wina.

JAN ANDRZEJ MORSZTYN (1620—1693)

Urodzi! się wiosną lub latem 1620 r. jako pierworodny syn Andrzeja i Jadwigi z Pobiedziń-skich, Wraz z rodzeństwem: Stanisławem, Tobiaszem i Teofilą, wychowywał się w Chorzelowie (powiat sandomierski), pobierając początkowe nauki u domowego nauczyciela. Potem nad wykształceniem chłopców/ czuwał, zamieszkał}' niedaleko, Walerian Otwinowska, tłumacz Geoigik Wergiliusza i Metamorfoz Owidiusza. Zapewne za radą Otwinowskiego, który był -— jak się zdaje — kalwinem, miody Jan Andrzej wiosną i638 r. pod opieką preceptora wyruszył na studia do Niderlandów. Immatrykulował się na uniwersytecie w Lejdzie 23 lip-ca 1638 r. i podjął studia literackie na fakultecie filozofii i sztuk wyzwolonych. W rok później przybyli do Lejdy obaj młodsi bracia. Po powrocie do kraju Morsztynowie przebywali na dworze Aleksandra Lubomirskiego w Osieku pod Staszowem. Zapewne też towarzyszyli Aleksandrowi w czasie jednej z licznych podróży do Włoch, Z dworem wojewody krakowskiego, Stanisława Lubomirskiego (ojca Aleksandra i Jerzego), w Wiśniczu łączyły poetę bliższe związki w drugiej połowie lat czterdziestych. Pierwsze kontakty z dworem królewskim i pierwszy urząd — podstolego sandomierskiego — zawdzięczał właśnie wojewodzie Lubomirskiemu, Od czasu bezkrólewia po śmierci Władysława IV był posłem na wszystkie kolejne sejmy, które powierzały mu różne ńmkcje publiczne.

W 1652 r. przebył długotrwałą chorobę. W 1653 otrzymał tytuł dworzanina pokojowego JK Mci i znalazł się w bezpośrednim otoczeniu Jana Kazimierza. Od tego momentu używa dwóch imion: Jan Andrzej.

Pierwszą misję dyplomatyczną odbył do księcia siedmiogrodzkiego Rakoczego, o którego sile wojskowej przekazał Janowi Kazimierzowi przesadne wiadomości, w następstwie czego zawarto z Rakoczym przymierze. Następną w U-

365