96
Ponieważ obydwie ciecze wypływają pod wpływem własnego ciężaru, iloraz ciśnień hydrostatycznych ApJ&pj możemy zastąpić wyrażeniem tdidjhhd„ (A/t -różnica poziomów cieczy). Ostatecznie otrzymujemy
■Hjc — Tlw
(2.80)
(2.81)
Wielkości r^., dx, tx, tw znajdujemy doświadczalnie w interesującej nas temperaturze, zaś z tablic 11.6 i 11.8 (rozdział 11) bierzemy wartości oraz dw w tej samej temperaturze.
2.2.1.1.2. Metoda oparta na wzorze Stokesa
Stokes sformułował prawo: siła oporu działająca na kulisty przedmiot poruszający się w cieczy lepkiej jest wprost proporcjonalna do jego prędkości, promienia i współczynnika lepkości cieczy.
W czasie ruchu kulki w cieczy nielepkiej nie doznaje ona żadnych oporów. W cieczy lepkiej, według Stokesa, siła opora R określona jest wzorem
R = 6 nrr\w
(2.82)
gdzie:
i] - współczynnik lepkości cieczy, r - promień kuli, w - prędkość ruchu kuli.
Kulka opadająca w cieczy w pierwszej chwili porusza się ruchem przyspieszonym, w miarę wzrostu prędkości opadania wzrasta siła tarcia R, która po pewnym czasie równoważy działającą na kulę siłą ciężkości F czyli R = F, co powoduje, że kulka spada ruchem jednostajnym ze stałą prędkością w.
Na kulkę opadającą w cieczy działają trzy siły, które zostały przedstawione graficznie na rysunku 2.9.
Siła działająca na kulę znajdującą się w cieczy jest równa według prawa Archimedesa:
F=P~Q (2.83)
Rysunek 2.9
Rozkład sił podczas opadania kulki w cieczy gdzie:
P - ciężar kuli,
Q - ciężar wypartej cieczy o objętości kuli. Stąd
F = ^nP (d-dc)g
(2.84)
gdzie:
d - gęstość materiału, z którego wykonano kulę, dc - gęstość cieczy, g - przyspieszenie ziemskie.
Z porównania
R = F
(2.85)
opisanych wzorami (2.82) i (2.84) wynika
2r2g (d-dc)
(2.87)
Metoda wyznaczania lepkości cieczy oparta na równaniu Stokesa (2.87) polega na pomiarze prędkości opadania w cieczy badanej kulki o znanych wymiarach i znanej gęstości. W celu wyznaczenia prędkości nacinamy na cylindrze dwie rysy oddalone od siebie o l. Rysa górna musi być wykonana poniżej poziomu cieczy tak, aby spadająca kula osiągnęła na poziomie tej rysy stałą prędkość w. Czas t opadania kulki ze stałą prędkością na drodze l mierzymy stoperem. Znając czas t i drogę l można łatwo obliczyć prędkość opadania kulki w. Mając wartość w i podstawiając ją do wzoru (2.87) obliczamy lepkość.
Praktycznie w pomiarach porównawczych do obliczeń lepkości stosuje się wzór uproszczony, który można otrzymać ze wzom (2.87) po zapisaniu go w postaci:
Po oznaczeniu
/
(2.89)
mamy