Picture4

42

2.    Sól ₍ + kwas, -» kwas, + sól₂:

metakrzemian (IV) potasu + kwas chlorowodorowy -* kwas melakrzemowy (IV)

+ chlorek potasu

KjSiOj + 2HC1 -► H₂SiO,i + 2KCI,

2K⁺ + SiOf + 2    + 2€ł' — H₂Si0₃i + 2*ć⁺ + 2€ł'

2H⁺ + SiO|- -* H₂Si0₃|.

3.    Sól, + sól₂ -» sól₃ + sól₄:

chromian (VI) amonu + azotan (V) rtęci (I) -» chromian (VI) rtęci (I) + azotan (V) amonu (NH₄),Cr0₄ + Hg₂(N0₃)₂ - Hg₂Cr0₄J + 2NH₄N0₃ 2-HH; + Cr0₄“ + Hg₂⁺ + 2-N0; — Hg₂Cr0₄l + 2NH* + 2NOj

Hgf + Cr0₄²--Hg₂Cr0₄j.

4.    Sól, + sól₂ + ...-» sól₃ + sól₄+

dichromian (VI) potasu + jodek baru + ...-* chromian (VI) baru + jodek potasu + ...

K₂Cr₂0₇ + 2 Bal₂ + H₂0 — 2 BaCr0₄ j + 2 KI + 2 HI

2K⁺ + Cr₂0^- + Ba²⁺ + 24“ + H₂0 -» BaCrO,i + 2K⁺ + 2-ł' + 2 H^ł + 21"

Cr₂0²- +Ba^2ł + H₂0 — BaCr0₄| + 2 H⁺ + 21*.

Uwaga: jony dichromianowe (VI) w obecności jonów wody przechodzą w jony chromianowe (VI). Sole chromianowe (VI) są trudniej rozpuszczalne od soli dichromiano-wych (VI), dlatego w roztworze wytrąca się chromian (VI) baru.

2.6.2. Iloczyn rozpuszczalności

Stała równowagi reakcji strącania przyjmuje postać:

_K _[M"T [A"’T ¹    [M„A„|    ’

po przekształceniu:

K_s ■ |M_mA„l = [M'^l+]^m • [A-l".

Stężenie trudno rozpuszczalnego związku [ M_n AJ jest wartością stałą, podobnie jak wartość stałej równowagi K_s, stąd iloczyn stężenia jonów, na które rozpada się związek, jest w danej temperaturze wielkością stałą, określaną mianem iloczynu rozpuszczalności I\

I_r =    ■ [A'"~|ⁿ = const.

Wytrącenie osadu następuje wówczas, gdy iloczyn stężeń molowych jonu strącającego i jonu strącanego osiąga wartość równą iloczynowi rozpuszczalności. Gdy iloczyn ze stężeń molowych tych jonów ma mniejszą wartość, osad nie wytrąca się. Jeżeli natomiast iloczyn stężeń obu jonów jest większy od wartości iloczynu rozpuszczalności danego związku, otrzymuje się roztwór przesycony (pkt 1.1). Od wartości iloczynu rozpuszczalności związku zależy rozpuszczalność osadu, tzn. czy jest trudniej czy łatwiej rozpuszczalny. Ze wzrostem wartości iloczynu rozpuszczalności rośnie rozpuszczalność osadu, czyli osad jest łatw iej rozpuszczalny. Im mniejsza wartość iloczynu, tym osad jest trudniej rozpuszczał#., czyli wcześniej wytrąca się w postaci osadu. Takie porównanie dotyczy zw iązków o jednakowym składzie jonowym, np. dla AgCI i BaS0₄, których iloczyny rozpuszczalności mają tę samą postać. W przypadku związków' o zróżnicowany :n składzie jonowym, np. dla AgCI i Ag₂Cr0₄, których iloczyny rozpuszczalności mają różne postacie, należy obliczyć rozpuszczalność¹ każdego ze zw iązków w roztworze nasyconym i na tej podstawie określać, który ze związków jest łatw iej rozpuszczalny.

Przykłady

1. Porównując wartości iloczynów rozpuszczalności siarczanów (VI) baru. strontu i wapnia, określić rozpuszczalność osadów. Iloczyny rozpuszczalności wymienionych soli wynoszą: I - 1,5 ■ 10~⁹,1    = 7,6 ■ 10~⁷,1    =

-24- I0~^{5    r}BaS0₄    ^rSrS0₄    ^rCaS0₄

Na podstawie zależności: I < I < / widać, że najtrudniej rcz-

^rBaS0₄ ^rSrS0₄ ^rCaS0₄    ^J

puszczalny jest siarczan (VI) baru, a najłatwiej rozpuszczalny jest siarczan (VI) wapnia (por. ćw. prakt. 5, s. 54).

Reakcja strącania siarczanu (VI) baru zachodzi według równania:

Ba(N0₃)₂ + H₂S0₄ -» BaS0₄j + 2HN0₃ zapis cząsteczkowy

Ba²⁺ + 2N©- +    + SO²- — BaS0₄j + 2H^ł + 2N0J zapis jonowy

Ba²⁺ + S0₄~ —» BaS0₄ J zapis jonowy uproszczony, kation baru + anion siarczanowy (VI) -* siarczan (VI) baru (osad).

1

Liczba moli substancji w 1 dm³ roztworu nasyconego lub masa substancji w 100 g rozpusz

2

czalnika.