img011 (15)

WYWIERANIE WPŁYWU PRZEZ GRUPY

zgodnych pod względem emocjonalnym. Podobne wyniki uzyskano, pokazując młodym ludziom etykietki grupowa „miody” i „stary” (Perdue i Gurt-man, 1990), jak również prezentując badanym słowa używane zwykle w stosunku do własnej grupy: „my”, „nas”, „nasze”, oraz w stosunku do grupy obcej: „oni”, „im”, „ich” (Perdue, Dovidio, Gurtman i Tyler, 1990).

Podczas niektórych z opisywanych doświadczeń etykietki grupowe pokazywano tak krótko, że badani nie byli w stanie rozpoznać ich świadomie. Można stąd wnioskować, że ułatwianie przetwarzania informacji zachodziło całkowicie automatycznie. Aktywizacja etykietek grupowych może zatem automatycznie rozszerzać się na cechy, które pod względem emocjonalnym są zgodne z opinią na temat grupy (Niedenthal, 1990). W eksperymentach prowadzonych przez Dowidio etykietka grupy prezentowana była badanym w formie pisanego słowa, ale podobne rezultaty można uzyskać, pokazując przez chwilę twarz przedstawiciela danej kategorii (Baker i Devine, 1988). Podsumowując - na podstawdc badań sądzić można, że w trakcie interakcji międzygrupowych cechy zgodne emocjonalnie z opinią na temat grupy są automatycznie pobudzane i dostępne do wykorzystania przy kształtowaniu oczekiwań, postaw, zachowań i kolejnych osądów'. Negatywne cechy, które antysemita przypisuje Żydom, będą prawdopodobnie łatwo dostępne za każdym razem, kiedy pobudzona zostanie kategoria „Żyd”. Antysemita skłonny będzie oczekiwać zachowania przystającego do tych negatywnych cech, a jego oceny i postawy prawdopodobnie również będą z nimi zgodne.

Ponadto ludzie, są skłonni lepiej pamiętać informacje zgodne emocjonalnie z uprzednimi opiniami (Dutta, Kanungo i Freibergs, 1972; Higgins i Rholes, 1978). W pewnym eksperymencie anglojęzycznym Kanadyjczykom dano do przeczytania listę cech przypisywanych anglo- lub francuskojęzycznym Kanadyjczykom (Dutta, Kanungo i Freibergs, 1972). Okazało się potem, że badani przypominali sobie więcej cech pozytywnych niż negatywnych w odniesieniu do własnej grupy, natomiast więcej negatywnych niż pozytywnych w stosunku do grupy obcej. Tendencyjne zniekształcenie wspomnień zwiększa się w miarę upływu czasu (Higgins i King, 198.1). Wydaje się zatem, że ludzie skłonni są pamiętać złe rzeczy dotyczące członków nie-lubianej grupy, dobre zaś - w odniesieniu do przedstawiciela grupy łubianej.

Nastrój związany ze stereotypami

Ogólnie rzecz biorąc, dobry nastrój ułatwia przetwarzanie i zapamiętywanie pozytywnych informacji (Bower, 1980; Mayer, 1989; Mayer i Sa-lovey 1988). Analogicznie - obniżony nastrój sprzyja przetwarzaniu i zapamiętywaniu informacji negatywnych, chociaż z badań wynika, że efekt ten jest prawdopodobnie słabszy niż w pierwszym wypadku. Zróżnicowany sposób przetwarzania informacji zgodnych z nastrojem może mieć wpływ na późniejsze wspomnienia, oceny i opinie (Esses, Haddock i Zanna, 1990; Mayer, 1989; Mayer, Gayle, Meehan i Haarman, 1990). Na przykład Erber (1991) stwierdził, że badani w dobrym humorze uważali, iż inni ludzie skłonni są do zachowań związanych z pozytywnymi cechami, natomiast osoby w złym nastroju spodziewały się od innych negatywnych zachowań. W innym doświadczeniu Forgas i Bower (1986) wywoływali u badanych pozytywny lub negatywny nastrój, udzielając fałszywej informacji zwrotnej podczas testu na osobowość. Następnie wszystkich uczestników proszono o przeczytanie serii pozytywnych i negatywnych opisów różnych ludzi. Badani będący w dobrym humorze formułowali więcej pozytywnych, a mniej negatywnych opinii na temat opisywanych osób, natomiast uczestnicy w złym nastroju - odwrotnie. Na podstawie tych badań można między innymi wnioskować, że kiedy uczestnicy interakcji międzygrupowych przeżywają pozytywne lub negatywne emocje, skłonni są lepiej dostrzegać cechy i zachowania zgodne z nastrojem. Wynika z tego, że osoba w złym humorze zwraca uwagę na negatywne zachowania i lepiej je pamięta, co sprzyja tworzeniu i utrzymywaniu negatywnych stereotypów.

Bodenhausen (1993) twierdzi, że wpływ nastroju na stereotypizację związany jest z dwoma czynnikami: (1) zdolnością do przetwarzania informacji oraz (2) motywacją do systematycznego przetwarzania informacji. Nastroje wywołujące wysoki poziom pobudzenia (na przykład strach, złość) oraz taicie, które powodują dobre samopoczucie (na przykład szczęście), mogą redukować zarówno zdolność, jak i motywację do systematycznego analizowania i przyswajania informacji. Kiedy nastrój przyczynia się do niesystematycznego przetwarzania informacji (czasami określanego jako przetwarzanie heurystyczne), ludzie skłonni są polegać na stereotypach. Natomiast nastrojom negatywnym, od których ludzie pragną uciec (na przykład smutkowi), może towarzyszyć motywacja do starannej, systematycznej „obróbki” informacji. Na słuszność tej tezy wskazują eksperymenty, podczas których zastosowano specjalną procedurę wzbudzania nastroju. Badani, u których wywołano poczucie szczęścia lub złość, oceniali innych studentów bardziej stereotypowo niż uczestnicy, których wprawiono w smutny nastrój (Bodenhausen, Kramer i Susser, 1993; Bodenhausen, Sheppard i Kramer, w druku). Chociaż badanie oddziaływania nastroju na kodowanie informacji, przypominanie ich sobie, oszacowywanie i ocenianie jest skomplikowane, wydaje się, że kiedy pozytywny bądź negatywny nastrój utrudnia systematyczne przetwarzanie informacji, odbywa się to ze szkodą dla jakości relacji międzygrupowych.