img008

rytmu rozwoju psychoruchowego, który cechowało opóźnienie rozwoju niektórych funkcji przy prawidłowym, a nawet ponadprzeciętnym tempie rozwoju pozostałych funkcji. Obserwacja rozwoju od dzieciństwa do dorosłości oraz badania podłużne osób z dysleksją rozwojową wskazują na określony wzorzec procesu rozwojowego. W wieku niemowlęcym i poniemowlęcym osoby te wykazują opóźnienie w rozwoju mowy i rozwoju ruchowym. Później niż u rówieśników wypowiadają pierwsze słowa, zdania proste i złożone. Raczkują słabo lub w ogóle. Późno zaczynają chodzić, biegać, mają trudności z utrzymaniem równowagi. Bywa, że stwierdza się u nich obniżony tonus mięśniowy. Są mało zręczne manualnie, nieporadne w samoobsłudze, na przykład myciu rąk, ubieraniu się, jedzeniu łyżką. Nie próbują same rysować.

Badania prowadzone i opublikowane w 2000 roku w czasopiśmie „Lancet” przez zespół autorów Uniwersytetu w Belfaście wykazują, że u dzieci z dysleksją rozwojową można rozpoznać niektóre pierwotne odruchy wrodzone, które nie zanikają lub nie ulegają przekształceniu. Ich obecność świadczy o niedojrzałości centralnego układu nerwowego. Charakterystyczne, że specjalnie zaplanowane ćwiczenia służące ich eliminacji wpływają na podniesienie poziomu czytania u dzieci w wieku szkolnym.

Wiek przedszkolny (3-5 lat)

1.    Mała sprawność ruchowa całego ciała: dziecko słabo biega, ma trudności z utrzymaniem równowagi na przykład podczas chodzenia po krawężniku, po linii, z trudem uczy się jeździć na rowerku trzykołowym, jest niezdarne w ruchach, źle funkcjonuje w zabawach ruchowych.

2.    Mała sprawność ruchowa rąk: trudności i niechęć do samoobsługi, na przykład zapinania guzików, sznurowania butów, zabaw manipulacyjnych takich jak nawlekanie korali; podczas rysowania dziecko źle trzyma ołówek, za mocno lub za słabo go naciska.

3.    Słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa: budowanie z klocków sprawia mu trudność, rysuje niechętnie i prymitywnie, nie umie narysować: jako 3-latek - koła, jako 4-latek - kwadratu i krzyża, jako 5-latek - trójkąta.

4.    Opóźniony rozwój lateralizacji: brak przejawów preferencji jednej ręki.

5.    Zaburzenia rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej dają znać o sobie w formie: nieporadności w rysowaniu (rysunki bogate treściowo, lecz prymitywne w formie), trudności w składaniu puzzli czy obrazków pociętych na części, w wykonywaniu układanek.

6.    Opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowa artykulacja wielu głosek, trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów, budowaniem wypowiedzi, zapamiętywaniem nazw, wydłużony okres posługiwania się neologizmami, zniekształcanie nazw przez używanie niewłaściwych przedrostków.

Klasa „O” (6-7 lat)

1.    Obniżona sprawność ruchowa: dziecko słabo biega, skacze, ma trudności z uczeniem się jazdy na nartach, rzucaniem i chwytaniem piłki.

2.    Trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi na przykład z zawiązywaniem sznurowadeł na kokardkę, używaniem widelca, nożyczek.

3.    Opóźnienie rozwoju lateralizacji: mimo prób ustalenia ręki dominującej nadal jest oburęczne.

4.    Opóźnienie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni: ma trudności ze wskazywaniem na sobie części ciała i określaniem ich terminami prawe/lewe (np. prawa i lewa ręka, noga, ucho); nie umie określić kierunku na prawo i na lewo od siebie (np. droga na prawo, drzwi na lewo).

5.    Trudności z rysowaniem rombu, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych, rysowaniem szlaczków.

6.    Ma trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, na przykład podczas budowania konstrukcji z klocków lego, układania mozaiki według wzoru; trudności z wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnianiem kształtów podobnych (np. figur geometrycznych, liter m/n, 1/t) lub identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. p/g/b/d).

7.    Trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, wyrażających stosunki przestrzenne: nad/pod, za/przed, wewnątrz/na zewnątrz.

8.    Wadliwa wymowa, „przekręcanie” trudnych wyrazów (przestawianie głosek i sylab, asymilacje głosek np.: sosa lub szosza), błędy gramatyczne.

9.    Trudności z zapamiętywaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie; trudności z zapamiętywaniem nazw, mylenie nazw zbliżonych fonetycznie; trudności z zapamiętywaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje, takiego jak nazwy dni tygodnia, pór roku, kolejnych posiłków i szeregi cyfrowe.

10.    Trudności w różnicowaniu głosek podobnych (np. z/s, b/p, k/g, czyli zaburzenia słuchu fonemowego); trudności z wydzielaniem sylab i głosek ze słów, z ich syntetyzowaniem (zaburzenia analizy oraz syntezy głoskowej i sylabowej), a także manipulowaniem ze strukturą fonologiczną słów (np.: odszukaj słowa ukryte w nazwie „lewkonia”, wymyśl rym do słowa „kotek”, o czym myślę: „Baba ...aga”).

11.    Trudności w orientacji w czasie, na przykład w określaniu pory roku, dnia, godziny na zegarze.

12.    Trudności w nauce czytania, na przykład czyta bardzo wolno, najczęściej głoskuje i nie zawsze dokonuje poprawnej, wtórnej syntezy, przekręca wyrazy, nie rozumie przeczytanego tekstu.