IMGI99 (5)

Tymczasem to właśnie nauczyciel, który jest przecież wychowawcą, powinien wysuwać szczegółowe cele wychowania na podstawie znajomości uczniów i środowiska. Przeciwstawianie się i zwalczanie negatywnej socjalizacji wymaga naprawy środowiska i -wyszukiwania takich zadań, Jctóre by umożliwiły uczniom wzięcie w tym udziału, również ich praca może służyć ulepszaniu warunków środowiskowego życia. Wymaga to oczywiście wysiłków zespołowych i pomaga wychowawcy w integrowaniu zespołu, który wychowuje. Wielowymiarowość wyników wychowania da się wówczas ustalić następująco: pożądana zmiana w środowisku—integracja grupy rówieśników—zmiany indywidualnych osobowości.

W praktyce szkolnej cele szczegółowe trzeba planować w sposób hierarchiczny d -na różnych płaszczyznach, tak aby można było zmierzyć aktywność każdego z wychowanków oraz ocenić wytwory wspólnej pracy całej grupy.

W artykule o badaniu wyników wychowania (1971) starałam się uogólnić wnioski magistrantów, badających wielowymiarowo wyniki własnej pracy wychowawczej. Obserwowali oni czynności uczniów, gromadzili ich wypowiedzi, badali pozycję w grupie i stosunki koleżeńskie oraz funkcjonowanie wytworów ich prac, jako czynników zmieniających otoczenie. Jeden z nauczycieli, który analizował znaczenie prac społecznie użytecznych, wykazał, że dzięki nim otoczenie szkoły było utrzymywane w .porządku: dokarmiano w zimie ptaki, przy czym ustawiono 4 paśniki w lesie, zbudowano 10 karmników i ustawiono je we wsi, zasadzono 24 drzewka owocowe. Zestawienie socjogra-mu na początku roku i na końcu pozwoliło odczytać, że w rezultacie przełamana została separacja chłopców i dziewcząt, cały zespół stał się bardziej zintegrowa

ła*

ny, na czoło wysunęło się trzech przywódców. Obserwacja czynności poszczególnych uczniów doprowadziła do podziału klasy na grupy według trzech stopni aktywności: małej, średniej i dużej. Stwierdzono, ie pod koniec roku nie było jut uczniów mało aktywnych, których trzeba było kontrolować i upominać, natomiast zwiększyła się o cztery osoby grupa o aktywności dużej, przejawiającej się w inicjatywie i pomocy kolegom.

Wspomnianemu nauczycielowi udało się osiągnąć pewne zmiany we wsi, w szkole, a jednocześnie miał on coś do powiedzenia o aktywności każdego ucznia, i jego stopniu zaangażowania we wspólnych pracach, a takie o scaleniu się grupy, która dopomagała w aktywizacji każdego ze swoich członków.

Realizację celów całej szkoły .podstawowej śledzono na podstawie analizy wyborów dróg dalszego kształcenia i wyboru zawodu w ostatniej klasę. Autorzy ustalili, że możliwości kierowania decyzjami absolwentów są ograniczone z powodu nierównomiernego układu sieci szkół ponadpodstawowych, warunków przyjęcia na podstawie średniej ocen, braku burs i internatów oraz trudności związanych z dojazdem do szkół bardziej odległych. Toteż zestawienie życzeń uczniów zgłoszonych na początku roku wykazało spadek ich aspiracja, rezygnację z początkowego wyboru zawodu według zainteresowań i zamiłowania. Zwłaszcza uderzające różnice zarysowały się w szkołach wiejskich i małomiasteczkowych.

Szkoła .podstawowa w tych środowiskach nie może więc w pełna zrealizować celu, określonego jako przygotowanie do dalszej nauki i pracy, gdyż poza miastami wojewódzkimi niedociągnięcia systemu oświaty powodują niekorzystne decyzje absolwentów. Zadowalające wynika pracy szkoły podstawowej odnoszą się na

135