IMG200 (2)

pewne romanse rycerskie. Jest to chyba gatunek, który z kolei sam wywodzi się z bajki. Szczegółowe studia porównawcze tych utworów są sprawą przyszłości.

W celu wykazania, że również pewne bajki o zwierzętach odznaczają się podobną konstrukcją co bajki magiczne, zanalizujmy bajkę O loil-Icu i koźlętach (53). Bajka ta zawiera sytuację początkową (koza i koźlęta), oddalenie się osoby starszej, zakaz, podstępne namowy antagonisty (wilka), naruszenie zakazu, porwanie członka rodziny, powiadomienie o nieszczęściu, poszukiwania, uśmiercenie wroga. Uśmiercenie wilka jest równocześnie jego ukaraniem. Następuje odzyskanie porwanych i ich powrót do domu. Otrzymujemy następujący schemat bajki:

6¹e¹AⁱBⁱC‘\ nⁱJI⁵{

Tak więc posługując się cechami strukturalnymi możemy z absolutną dokładnością i obiektywnie wyodrębnić daną klasę bajek spośród innych.

Dalej już powinniśmy dokonać merytorycznej klasyfikacji bajki. Aby uniknąć błędów logicznych, pamiętajmy, że poprawnej klasyfikacji można dokonać na podstawie:

1.    Odmiany jednej cechy (drzewa liściaste i iglaste).

2.    Braku lub obecności tej samej cechy (kręgowce i bezkręgowce).

3.    Występowania wzajemnie wykluczających

się cech (parzystokopytne i gryzonie wśród ssaków).

W obrębie jednej klasyfikacji sposoby te mogą się zmieniać jedynie według rodzajów, gatunków i odmian lub innych stopni gradacji; każdy stopień gradacji wymaga jednak konsekwencji, stosowania jednolitego podejścia.

Jeżeli spojrzymy teraz na schematy przedstawione w załączniku III, możemy zadać sobie pytanie: czy nie można by dokonać klasyfikacji bajek opierając się na wzajemnie wykluczających się cechach? Na pierwszy rzut oka wydaje się to niemożliwe, bowiem żadna funkcja nie wyklucza drugiej. Ale przyglądając się bacznie bajce dostrzegamy, że istnieją dwie takie pary funkcji, które w jednej sekwencji występują niezmiernie rzadko, tak rzadko, że ich wzajemne wykluczanie się można uznać za prawidłowość, łączenie zaś za naruszanie reguły, co jednak nie przeczy naszemu twierdzeniu o monotypii bajek. Wspomniane dwie pary to: walka z antagonistą-przeciwnikiem i zwycięstwo nad nim (fi—/7) oraz trudne zadanie i jego wykonanie (3—P). Na sto bajek pierwsza para występuje 41 razy, druga — 33 razy w jednej sekwencji zaś 3 razy. Następnie stwierdzamy, że istnieją sekwencje, które rozwijają się bez tych funkcji. Stąd od razu powstają cztery grupy: rozwój fabuły przez bój — zwycięstwo (fi—17), rozwój przez zadanie — wykonanie (3—P), rozwój przez jedno i drugie, rozwój bez fi—TI i bez 3—P.

179