IMGh17

^_Szanse i zagrożenia w edukacji dzieci i niiod?;^ I

w świetie udowodnionej w badaniach tezy, zgodnie z którą wczesne nierówności I w dostępie do jakichkolwiek form edukacji przyczyniają się do powstawania zaniżo- I nych aspiracji edukacyjnych ujawniających się w późniejszym życiu. Okazuje się jednak, że nawet wśród dzieci 6-letnich zarysowują się w tym względzie dyspropor- | cje, mimo że wszystkie dzieci mogą i na ogół są zapisywane do klasy zerowej. Badania przeprowadzone pod kierunkiem D. Waloszek na grupie 15 tysięcy sześciolatków dowiodły, że można mówić o dzieciach zapisanych do klasy zerowej i o dzieciach uczęszczających. Różnice między dziećmi - w latach 1997-1998 - wynosiły od 10 do 30% (w zależności od środowiska i pory roku). W badanej próbie sześciolatków „zapisanych” było w miastach 94%, a na wsi 73% dzieci. Natomiast zdaniem władz samorządowych, wszystkie dzieci w tym wieku według ewidencji ludności są wykazywane jako uczestnicy rocznego przygotowania do szkoły¹⁵.

Efektywność programów edukacyjnych o charakterze kompensacyjnym

W kontekście poczynionych uwag słuszna wydaje się decyzja o objęciu dzieci sześcioletnich obowiązkowym kształceniem w oddziale przedszkolnym. Liczne badania przekonują przecież o korzystnym wpływie uczestnictwa dzieci w różnych formach zinstytucjonalizowanego wychowania przedszkolnego na ich rozwój osobniczy, karierę edukacyjną, a także funkcjonowanie społeczne w późniejszych fazach życia. Godne przypomnienia okazują się zwłaszcza wyniki badań nad efektywnością programów o charakterze kompensacyjnym, opracowanych dla dzieci wychowujących się w rodzinach o niskim statusie społeczno-ekonomicznym. Najbardziej bodaj znanym programem tego typu jest amerykański Head Start¹⁶. Początkowe badania nad efektywnością programów Head Start (w drugiej połowie lat 60. iw latach 70. ubiegłego wieku) nie były zachęcające, a mówiąc wprost - rozczarowywały twórców i realizatorów projektu. Okazało się bowiem, że osiągnięcia w zakresie rozwoju poznawczego, jakie uzyskały dzieci w trakcie uczęszczania do przedszkola, nie były trwałe, wyraźnie zmniejszyły się, a nawet - w większości przypadków - zupełnie zacierały się pod koniec drugiej klasy szkoły podstawowej. Już przed końcem klasy

¹⁵    Podaję za: T. Pilch, Spory o szkolę...

¹⁶    Realizacja projektu Head Start rozpoczęła się w 1965 roku. Podstawowym jego celem było przerwanie „zamkniętego koła biedy” przez zapewnienie dzieciom w wieku od 3 do 5 lat, a pochodzącym z rodzin o niskim dochodzie, pobytu w przedszkolu realizującym szeroki program zaspokajania emocjonalnych, społecznych, zdrowotnych i psychologicznych potrzeb dzieci. Od 1995 roku objęto opieka kobiety w ciąży i rodziny z dziećmi poniżej trzeciego roku życia - program przeznaczony dla tej grapy rodzin i ich dzieci nosi nazwę Earfy Head Start. Projekt Head Start jest zatem obecnie przeznaczony dla dzieci od urodzenia do 5 roku życia. Każdego roku na zajęcia uczęszcza lub otrzymuje wsparcie rozwojowe w swoim domu ponad 800 000 dzieci. W projekcie przywiązuje się niezwykle flnjśji uwagę do angażowania rodziców i rodziny dzieci w realizację programów. Programy realizowane w ramach projektu Head Start są zróżnicowane ze względu na możliwości i potrzeby rodziców, i tpntwrnntri lokalnych. Ich realizacja jest finansowana w 80% przez rząd, w 20% przez władze lokalne. Informacje na temat projektu można znaleźć w Internecie pod adresem - http:// www.headstartinfo.org/cdp.htm.