IMGp08 (2)

i posługiwania się narzędziami (np. wysuwanie języka, przygryzanie warg, poruszanie nogami, kiwanie się na krześle, pozycje w czasie rysowania). Ważne jest prześledzenie kierunku, w jakim dziecko rysuje (od lewej do prawej strony kartki, czy odwrotnie). Istotną kwestią w rysowaniu są również ruchy rąk (zamaszyste - nieograniczane przez napięcie mięśniowe, ograniczona precyzyjność w rysowaniu przedmiotów czy postaci oraz doprowadzenie rysunku do końca, męczliwość przy wykonywaniu, rezygnacja z kontynuowania pracy).

2)    M. Braun-Gałkowska wskazuje na elementy graficzne wyrażające cechy osobowości. W elementach graficznych zwracamy uwagę na rozmach i siłę kreski. „Kreska rozmachowa, długa powstająca od jednego pociągnięcia, zajmująca znaczną część kartki mówi o rozmachu, energii, odwadze i łatwości uzewnętrzniania swoich tendencji. Przeciwnie kreska krótka wahająca się, złożona z krótkich elementów wskazuje na zahamowanie. Silny nacisk kredki ujawniający się w grubości kreski i nacisku na papier mówi o silnym napięciu, odwadze, czasem gwałtowności. Słaby nacisk kredki mówi o nieśmiałości, łagodności i wysokim niepokoju”²⁸.

3)    Tematyka rysunku dowolnego, zróżnicowanie tematu rysunku, wykorzystane treści z literatury lub otoczenia społecznego, przyrodniczego, powtarzająca się tematyka, poziom wyobraźni, umiejętność kojarzenia faktów, kolorystyka. Na podstawie rysunku dowolnego możemy zorientować się w zainteresowaniach, uzdolnieniach plastycznych i wrażliwości estetycznej i emocjonalnej. Można rozpoznać przeżycia i doświadczenia dziecka.

4)    Ekspresja (czy dziecko przejawia cechy twórcze, transgresyjne, wyraża fantazje, twórczą wyobraźnię i myślenie).

Badania M. Braun-Gałkowskiej wykazały, że na podstawie rysunku można odczytać stan niepokoju, niezadowolenie z siebie, drażliwość

²⁸ M. Braun-Gałkowska, Test rysunku rodziny. Lublin 1985, s. 18.

156