IMG�28

NOTA WYDAWCY

Niniejsza edycja niektórych pism literackich Andrzeja Kijów-r skiego — przygotowana niedługo po śmierci Autora — posiadaj charakter rekonesansu, toteż i nie spełnia zasadniczych wymo-j gów wydania krytycznego. Na przedsięwzięcie tego rodzaju jest? bodaj za wcześnie: obfity i różnorodny dorobek publicystyczny i | pisarski Kijowskiego wymaga dopiero uporządkowania i wielu innych czynności wstępnych. Nie siląc się na perfekcyjne, tj. wt wszelkich aspektach dokładne i wyczerpujące opracowanie tek-* stów — starano się wszakże unikać mechanicznego odtwarzania tych czasopiśmienniczych lub książkowych pierwodruków, które były podstawą obecnej edycji. Ujednolicono więc pisownię orsuj interpunkcję. Podobnie postąpiono na ogół z opisami bibliogra-¹ Ocznymi, wprowadzając konieczne uzupełnienia i prostując: pomyłki. Sprawdzono większość cytatów i dostosowano ich; brzmienie do wersji oryginalnej. Skorygowano oczywiste błędy: druku, a w nawiasy kwadratowe ujęto brakujące w tekstach poszczególne wyrazy. Tam gdzie to było możliwe porównano pierwodruki z rękopisami (maszynopisami). Autorskie przypisy; oznaczono cyfrą arabską, natomiast przypisy pochodzące od; wydawcy — gwiazdką.

GRANICE LITERATURY

Gdy literatura wyodrębnia się spośród innych zajęć intelektualnych, rozpoczyna się zarazem proces jej samookreślenia. Gdy przestaje być formą służebną filozofii, nauk, moralistyki, polityki, historii, gdy w całości swojej, czyli we wszystkich swoich rodzajach, przyjmuje cechy, które dotąd posiadała tylko liryka, i te funkcje, które dotąd tylko ta ostatnia spełniała (to jest wyrazu osobistego), zaczyna zarazem samą siebie pytać, czym jest. Dzieje się to z końcem osiemnastego wieku, zbiega się mniej więcej z przełomem romantycznym¹. Przedromantyczne teorie literatury dotyczą samej praktyki literackiej, określają reguły doskonałego pisarstwa; reguły te są przedmiotem nauczania szkolnego, albowiem każdy wykształcony człowiek musi umieć napisać odę, orację, list kunsztowny, erudycyjną historię, którą dziś nazwano by esejem. Twórczość literacka jest zajęciem ubocznym, talent — dodatkową zdolnością filozofa, uczonego, męża stanu, duchownego, dworaka, dowódcy. Od czasów romantyzmu natomiast punktem wyjścia każdej teorii literatury jest definicja samego zjawiska, określenie sposobu, w jaki literatura istnieje, co się zarazem łączy z wyodrębnieniem się zawodu literata.

Czym jest literatura w owych definicjach, w owych metaforach raczej, które na własny temat tworzy, odkąd jej natura własna staje się jednym z jej trwałych tematów³^ Otóż w oczach własnych z reguły nie jest ona sobą, nie jest „literaturą". W romantycznej filozofii literatury słowo to nabiera znaczenia ujemnego: oznacza martwą regułę, czystą technikę, to, co było, nie to, co jest, a zwłaszcza nie to, co ma powstać. W deklaracjach programowych, składanych uporczywie przez twórców i teore-

¹ R. Escarpit, Histoire de 1'Ustoire de la litterature. W: Histoirt des liltiraturts, sous la Jirection de R. Queneau, t. III, Paris 1958.    _ __

¹ Ibidem.    ^

33