ksi ¬ki studia 6

256 Rozdział 17

Ryc. 17.13. Wykrywanie mikrodelecji w zespole Di George'a za pomocą techniki FISH

nie licznych i złożonych aberracji liczbowych i strukturalnych chromosomów, a także na ujawnienie dotychczas nieopisanych zmian. Dwubarwna fluorescen-cja pozwala również na wykrycie genu fuzyjnego BCR-ABL w przewlekłej białaczce szpikowej.

Nowoczesną techniką stosowaną w cytogenetyce molekularnej opartą na hybrydyzacji in situ jest porównawcza hybrydyzacja genomu CGH (ang. compe-rative genomie hybridizatioń). Polega ona na równoczesnej hybrydyzacji wyznakowanego DNA komórki nowotworowej (detekcja w kolorze zielonym) i referencyjnego DNA komórki prawidłowej (detekcja w kolorze czerwonym) do prawidłowych chromosomów metafazowych na szkiełku mikroskopowym (ryc. 17.14). Stosując dwubarwną detekcję fluorescencyjną, możemy za pomocą komputera wykonać ilościową analizę wzajemnego stosunku obu sygnałów wzdłuż poszczególnych chromosomów. Wartość stosunku zieleń : czerwień >1 lub <1 oznacza odpowiednio zwiększenie lub zmniejszenie w DNA nowotworowym liczby kopii sekwencji specyficznej dla danego regionu chromosomu. Po wykryciu nieprawidłowości regiony badamy szczegółowo za pomocą specyficznych sond molekularnych. Technika CGH doskonale nadaje się do badania trans-lokacji wzajemnych, w których niekiedy dochodzi do niewielkich delecji niewidocznych podczas rutynowej analizy prążkowej.

znakowanie DNA

DNA komórki		DNA komórki
nowotworowej ^1 >		<- prawidłowej
(biotyna - zieleń)		(digoksygenina - czerwień)
	©
	i	hybrydyzacja

X— ^ /~X

prawidłowe chromosomy metafazowe w preparacie

. mikroskop fluorescencyjny sprzężony z komputerem - analiza komputerowa ▼ obrazu chromosomów

y	V/*	V
czerwony	żółty	zielony
(delecja)	prawidłowy	(amplifikacja)

2,0

1.0

0,0

profil intensywności fluorescencji zieleń/czerwień

Ryc. 17.14. Schemat metody porównawczej hybrydyzacji genowej CGH

17.2. Inaktywacja chromosomu X - chromatyna płciowa

Odkąd odkryto chromosomy płci, wzbudzały one duże zainteresowanie badaczy. Chromosomy płci zwane heterochromosomami oznaczamy symbolami X i Y,

różnią się:

-    długością (X przeciętnie dwa razy dłuższy od Y),

-    morfologią,

-    układem prążków,

-    zestawem loci genów.

Chromosomy homologiczne tworzą identyczne pary, geny autosomalnc występują w dwóch kopiach, ale nawet niewielkie zmiany w strukturze autosomów są