Liryka ludowa to pieśni i piosenki o tematyce wiejskiej.
W swojej twórczości zapożyczała poetka elementy z piosenek ludowych i przetwarzała w oryginalną i piękną lirykę. Podmiot liryczny występował często jako bohater utworu (często współczesny chłop) i prezentował obraz swoich przeżyć przybliżony do chłopskiego widzenia świata. Chłopi ci mówią ich mową językiem, ich uczuciem np.
*„A czemuż wy chłodne rosy ",
Kołysz mi się kołysz Oj, szumi pole
Jeśli chodzi o cechy charakterystyczne tego typu utworów, należy wskazać na:
- słownictwo czerpane z mowy ludu,
I charakterystyczne metafory,
- typowe struktury składniowe (paralelizmy)
- pytania retoryczne,
- stosowanie wiersza ośmiozgłoskowca (ziytmizowanego)
np. „Kubek" kontrast dwóch obrazów: (pierwszy oparty na metamorfozie podnoszącej do rangi wieloznacznego uogólnienia zwykłą czynność,- zestawiony z obrazem złożonym z poetyzmów)
Wśród utworów Konopnickiej osobne miejsce zajmują wiersze patriotyczne, do których należą: "Rota" oraz "O Wrześni".
* Wiersz "Rota" rozpoczynający się od słów: "Nie rzucim ziemi skąd nasz ród..." jest utworem powszechnie znanym także dzisiaj, (rota znaczy przysięga ).Powstał w 1904 roku i był odpowiedzią poetki na politykę germanizacyjną kanclerza Rzeszy Otto von Bismarcka, który zapowiadał butnie, że polskie kobiety będą po niemiecku śpiewać kołysanki swoim dzieciom. Wiersz ten wzywał Polaków do obrony "Ducha" polskości, do pamięci i szacunku dla chlubnej przeszłości narodowej i budził nadzieję, że "odzyska ziemię dziadów wnuk". Utwór jest znany i popularny także dzisiaj, a kilkanaście lat temu pełnił rolę swoistego hymnu Polaków walczących o prawdziwą wolność.
* Temat obrony polskości porusza też wiersz "O Wrześni", napisany pod wpływem strajku szkolnego, który miał miejsce we Wrześni w latach 1901 - 1902. Strajk uczniów był wyrazem protestu przeciw germanizacji szkoły (uczniów pobito, zaś ich rodziców skazano na karę aresztu). Pisarka w tym utworze wywołuje całą przeszłość narodową Polski i wyraża przekonanie, że prześladowanie polskich dzieci musi spotkać się z powszechnym oburzeniem i obudzić cały naród. Powtarzające się jak refren słowa "Prusak męczy polskie dzieci!" mają zwiększyć siłę oddziaływania utworu na rodaków.
*"Dom" - dom można rozumieć jako ten ojczysty, lub ten rodzinny. W domu może człowiek znaleźć życzliwych sobie ludzi i schronić się przed burzami.
Wszystkie wiersze Konopnickiej odwołują się do uczuć, apelują do
serca, są przepojone
sentymentalizmem.
Konopnicka jest także autorką wierszy okolicznościowych -
A co ty nam niesiesz z drogi, Stara nasza Wisło,
Że nad tobą wichrów tyle,
Tyle chmur zawisło?
Jeśli idziesz od Karpatów,
Co pod śniegiem stoją, Czemuż to nas fale two je
Mętną wodą poją?... Jeśli idziesz od Krakowa,
Jako krakowianka.
3/5