93724

►    Liryka maryjna to duża grupa utworów wśród średniowiecznych pieśni religijnych

W piśmiennictwie polskiego średniowiecza ukształtowały się zasadniczo dwa obrazy Matki Boskiej:

1.    Maryja w „Bogurodzicy" i większości pieśni religijnych: „Maryja boska"

•    jest osobą boską, matką Boga a równocześnie dziewicą (w tym zestawieniu kryje się tajemnica wiary)

•    została wybrana przez Boga. jest tą, której chwałę głosi Bóg. jest wyjątkowa

•    ma moc uzyskania dla ludzi łaski swego boskiego Syna (może wpływać na Jego decyzje); pośrednicząca, wstawiennicza funkcja Maryi

•    przebywa w niebie

•    jest daleko, istnieje ponad ludzkimi sprawami i ludzkim światem

•    jest adresatką ludzkich próśb

•    jest pocieszyćielką każdego zmartwionego katolika

•    wielość cnót Matki Boskiej: łagodność, miłosierność, królewskość. pokora, piękno, czystość, wyjątkowość, łaskawość

2.    Maryja w „Lamencie świętokrzyskim": „Maryja ludzka"

•    jest człowiekiem, kobietą, która po ludzku przeżywa okrutny los- patrzy na śmierć syna

•    jest matka Jezusa, najbliższą Mu osobą

•    jest tak samo bezradna wobec nieszczęścia jak inni ludzie

•    jest ludzka, matczyna . uczuciowa, rozpacza- byłaby skłonna poświęcić życie dla syna: jest wierną, lojalną, czułą matką; nie może pogodzić się ze śmiercią syna; rozumie jego ból; jest bezsilna wobec wyroków bożych; jest pewna, że nikt nie zastąpi jej syna.

•    zwraca się do ludzi z prośbą o współczucie, wysłuchanie, zrozumienie

•    wypowiada się jako jedna z matek

►    cechy wspólne obydwu tych obrazów: Maryja matką Jezusa, która została wybrana przez Boga

b) Utwory apokryficzne:

1.    „Rozmyślania dominikańskie":

•    Maryja uczestniczy w Męce Jezusa, bezsilnie rozpacza, nie odstępuje Syna. Ich cierpienia są paralelne-„Maryja ludzka", jak w ..Lamencie świętokrzyskim”

2.    „Rozmyślanie przemyskie":

•    opowiada dzieje Matki Jezusa od chwili Zwiastowania Jej narodzin Annie, żonie Joachima aż do sceny rozmowy Jezusa z Piłatem (choć w ostatniej księdze występuje Ona epizodycznie)

•    podkreślenie niezwykłej urody i przykładnych obyczajów Maryi poprzez metodyczne wyliczenie poszczególnych cech

•    Maryja bardziej „boska” niż „ludzka"

Na podstawie:

•    Michałowska Teresa. Średniowiecze. Warszawa 2006, s.597-607, 611-614.

•    Most Średniowiecze. Przewodnik dla licealistów. Pod red. J. Szei, K. Zbytniewskiej. Warszawa 2004, s. 88-91, 136-144.