nr1 (2)

Zabawa to forma aktywności, która towarzyszy człowiekowi w całej jego historii. To jednocześnie najważniejszy czynnik rozwoju dziecka, niezależnie od jego wieku, jeden ze sposobów uczenia się siebie i świata.

■ BERNADETA KOSZTYŁA

WXX wieku w europejskiej myśli

naukowej zabawę zaczęto uznawać za fundament kultury ludzkiej, za specyficzne otoczenie, w którym żyjemy, i które spełnia ważną rolę czynnika

s

równowagi w relacji do rzeczywistości. Ściśle rzecz ujmując, zabawa jest jedną z ludzkich form aktywności, która towarzyszy człowiekowi w całej jego historii. Pojęcie „zabawa” oznacza każdą czynność wykonywaną dobrowolnie, dla przyjemności, bez względu na końcowy jej rezultat. Definicje te odzwierciedlają jeden z przejawów wielostronnej istoty zabawy, jednak żadna z nich nie do końca ogarnia w sposób właściwy całego zagadnienia. Jakie więc ma cechy omawiana aktywność, która jest tak samo bliska dziecku, jak i niezbadana przez uczonych?

Zabawa według Johana Huizingi i Wincentego Okonia

Studiując literaturę przedmiotu, można zauważyć dwa charakterystyczne określenia za-

¹    J. Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, Warszawa 1998.

²    J. Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury. Warszawa 1967.

³    Tamże. s. 55-56.

/

bawy, tj. J. Huizingi, uczonego holenderskiego i W. Okonia, polskiego pedagoga.

J. Huizinga pisze: „Z uwagi na formę można (...), nazwać zabawę czynnością swobodną, którą odczuwa się jako nie tak pomyślną i powtarzającą się poza zwykłym życiem, a która mimo to może całkowicie zaabsorbować grającego, z którą nie łącz}⁷ się żaden interes materialny, przez którą żadnej nie można osiągnąć korzyści, która dokonuje się w obrębie własnego określonego czasu i własnej określonej przestrzeni, czynnością przebiegającą w pewnym porządku, według określonych reguł i powołującą do życia związki społeczne, które ze swej strony chętnie otaczają się tajemnicą lub przy pomocy przebierania uwydatniają swą inność wobec zwykłego świata”^-.

Autor zalicza zabawę do jednego z możliwych źródeł kultury oraz w innym miejscu podkreśla, że: „Zabawa jest dobrowolną czynnością lub zajęciem, dokonywanym w pewnych ustalonych granicach czasu i przestrzeni według przyjętych, lecz bezwarunkowo obowiązujących reguł, jest celem sama w sobie, towarzyszy jej zaś uczucie napięcia i radości, i świadomości odmienności od zwyczajnego życia"'. Tak wyjaśniony termin zabawa - zdaniem autora - obejmuje również: gry zręcznościowe, gry siły, gry umysłowe i hazardowe, przedstawienia i widowiska. Autor twierdzi również, że zabawa

/ O

wychowanie w przedszko

w!