NoB9

240 NAUKA O BOGU

cza nauka o Bogu, musi widzieć swoje zadanie w tym, by wyznaczyć miejsce problemu teodycei wychodząc od objawienia i doprowadzić do rozwiązania go. Jądrem udzielenia się Trójjedynego Boga jest wcielenie drugiej Osoby Boskiej. W rzeczywistości jednak oznacza to, że Bóg sam w tym „działaniu na zewnątrz" oddal się całkowicie i „jako cały" światu, który jest wszystkim innym niż niezepsutym światem. Problem teodycei to tak samo problem Boga, jak i ludzi¹. Pod tym kątem widzenia oddanie się Boga w Jezusie Chrystusie osiąga nie-prześcigniony moment szczytowy w krzyżu. Ukazuje się jako wydarzenie, w którym — jeśli w ogóle można to powiedzieć — suma zła fizycznego dodaje się do sumy zła moralnego.

Egzekucja przez ukrzyżowanie jest być może najokrutniejszym i w najwyższym stopniu pozbawiającym godności rodzajem śmierci, jaki wymyśliła ludzkość². W przypadku Jezusa wykonano ją na człowieku, który był bez winy i nie zasłużył na żadną karę. Ponadto taki rodzaj śmierci piętnował Go jako przeklętego przez Boga, bowiem w tych czasach drzewo krzyża uważane było za znak odrzucenia przez Jahwe. Na Golgocie łączą się wszystkie formy i postaci zła.

W wypływającym z wiary rozważaniu powstaje nowa perspektywa, w której należy rozpatrywać zagadnienie teodycei. Odpowiedź może dać tylko teologia Krzyża³. Trynitamy Bóg pozwala cierpieniu niejako wniknąć w siebie, a zło jako nic nie znaczącą nicość (mówiąc językiem Augustyna) niejako przywłaszcza sobie, dlatego dzieli to ze swymi stworzeniami w sposób istotny. Ma to oznaczać, że ból i cierpienie są nie tylko pozostającymi poza Bogiem przypadłościami, lecz dotyczą Go w samym Jego byciu-Bogiem. Ale właśnie przez Niego i w Nim zostają pokonane. W chwili ukrzyżowania dokonuje się przezwyciężenie zła; dopiero teraz staje się w swej istocie wprawdzie nie niczym — któż mógłby tak nazwać ból i cierpienie i niesprawiedliwość? — ale staje się nic nie znaczącym. Precyzując to dialektycznie Eberhard Jungel wyjaśnia: „Przyznając nicości miejsce w boskim istnieniu, Bóg odebrał jej wprowadzający chaos wpływ upiornej atrakcyjności. Doznając w samym sobie unicestwienia, Bóg okazuje się zwycięzcą nad nicością, kończy mamą atrakcyjność «piekła, śmierci i szata-na». I właśnie wówczas, gdy Bóg okazuje się zwycięzcą, dopiero wówczas staje się jawne, kim On właściwie jest: Bogiem"⁴. Tam, gdzie ludzie to przyjmują — mówi Jungel dalej — gdzie włączają oddanie się Ojca Synowi w swoje własne wnętrze, tam Duch Święty staje się widoczny⁵.

Odpowiedź ta nie jest rozwiązaniem zagadnienia teodycei w sensie wyczerpującej i dla wszystkich zrozumiałej konkluzji. Staje się jasna i zrozumiała tylko wówczas, gdy w rozważaniach przesłanką jest wiara w miłującego Boga. Wówczas może być również odpowiedzią praktyczną, która pozwoli — mimo własnych udręk i mimo współ-cierpienia wobec zła w świecie — nieść wiarę bliźnim i znosić cierpienie.

Dopiero wówczas można odważyć się naprawdę na wszystko w sobie zawierającą odpowiedź chrześcijańskiej nauki o Bogu: Bóg jest troistą miłością. Miłość ta nie wyczerpuje się w tym, że dawana jest dla trynitamej immanencji. W we-wnątrzboskim byciu-razem i byciu-naprzeciw-siebie Bóg, który chce być Bogiem miłości dobrowolnej, nie jest jeszcze dla

i, UMMIMMiMIlMlllIltllil

1

   W teologii ma to ten skutek, że musi być i jest omawiany — z różnym rozłożeniem akcentów— zarówno w nauce o Bogu, jak i w nauce o stworzeniu.

2

   Cicero, Ad Marciam de consol. 20, 3: „Najokrutniejsza i najstraszliwsza kara śmierci". Józef Flawiusz, Wojna żydowska. 7, 203: „Najbardziej bezlitosny z wszystkich rodzajów śmierci". Por. suchy opis w: J. Gnilka, Jezus z Nazaretu, Kraków 1997.

3

   Por. omówione już podejście J. Moltmanna. Tę drogę wybrał także Eberhard Jungel, Gott ais Geheimnis der Welt, Tflbingen ²1977.

4

E. Jtlngel, Gott ais Geheimnis der Welt, 297 n.

5

“ Tamże, 513 n.