PTDC0074 (3)

Ibl

listycznej występuje wypowiedź Konrada w "Wyzwoleniu" Wyspiańskiego .

KONRAD: Warohoły, to wy! - Wy, oo liżecie obcych wrogów podłoże, czołgacie się u oboyoh rządów i całujecie najeźdźcom łapy, uznając w nich prawowitych wam królów. Wy hołota, którzy nie czuliśoie dumy nigdy, chyba wobec biedy i nędzy, której nieszczęśoie potrącaliście sytym brzuchem bezozelników i pięścią sługi. Wy lokaje i fagasy cudzego pyszalstwa, którzy wyciągacie dłoń chciwą po pieniądze - po łupież pieniężną, zdartą z tej ziemi, której złoto i miód nalepy jej samej i nie wolno ioh grabió. Warchoły, to wy, oo się nie czujecie Polską i żywym poddaństwa i niewoli protestem. Wy sługi 1 Drżyjoie, bo wy będzieoie nasze sługi i wy będzieoie psy, zaprzęgnięte do naszego rydwanu, i zginieoie! I pokryje waszą podłośó NIEPAMIĘĆ!

(akt IX)

Niektóre oechy wypowiedzi Konrada są typowe dla monologu. Przede wszystkim ma ona charakter autonomiczny: nie nawiązuje do żadnej wypowiedzi wcześniejszej i nie wywołuje żadnyoh następstw dialogowyoh, jest tematycznie jednorodna i realizuje wyrazisty zamysł kompozycyjny. Ważna jest także jej pozycja w dramaoie: otwiera ona akt drugi wypełniony rozmowami Konrada z kolejnymi maskami a zamknięty znowu wypowiedzią o oharakterze monologowym (połączoną znaczeniowo z krótkim dialogiem z Hestią). Jest to pozycja tradycyjnie monologowa - umożliwiająca wprowadzenie (problemowe, oharakteryzacyjne, sytuacyjne) nowej fazy wydarzeń. Funkcję tę wypowiedź Konrada spełnia spinając wraz z końcowym monologiem utrzymanym w tonacji modlitewno-kolędowej cały akt emocjonalnie przeciwstawnymi akcentami.

Równocześnie jednak sytuacja komunikacyjna analizowanej sceny nie jest typowo monologowa. Konrad nie jest sam, opędza się przed maskami, wodzi je po soenie za sobą:

a on je mową swą przegania, gdy drogę jemu chórem grodzą...

Ta wzmianką w wierszowanych didaskaliach ujednoznacznia adresata wypowiedzi utrzymanej przeoież konsekwentnie w formie apostroficz-nej. Jednoznaczność cech niemonologowych można osłabić wskazując na symboliczny, a nie sytuacyjny charakter ruchu scenicznego,tak że nie znajduje on odbicia w kształcie wypowiedzi. V tekśoie wstępnym mamy też informację o statusie masek i rodzaju relacji dialogowej między nimi a Konradem: