S5008454

omy rozwój sil wytwórczych, są bezspornie głównie efektem wpływów hellenistycznych czy to bezpośrednich, czy też przyjętych za pośrednictwem południowych Traków. Oddziaływania kultury lateńskie posiadały w tej dziedzinie przypuszcza lnie drugorzędne znaczenie >¹'

W ramach przedstawionego tu ujęcia logicznym wnioskiem będzie wysunięcie przypuszczenia, ii ludność kultury lateńskiej (Celtowie), która zamieszkiwała Siedmiogród, została w młodszej fazie środkowego okresu lateńskiego wyparta z tych obszarów przez Daków ²³. Mniej zaś prawdopodobne wydaje się przypuszczenie, iż dostała się pod dominację polityczną Daków i uległa stopniowej asymilacji. Oczywiście rozstrzyganie tego rodzaju zagadnień na podstawie wyłącznie źródeł archeologicznych ma jedynie walor hipotezy. Istnieje jednak pewien dalszy fakt który zdaje się przemawiać za powyższym ujęciem. Otóż mniej więcej współcześnie (ściślej nieco wcześniej) z zanikiem kultury lateńskiej w Siedmiogrodzie nastąpiły poważne przemiany w środkowej i północnej Mołdawii Zaprzestano tam użytkować grodziska typu Stin-ce§ti które reprezentowały miejscową tradycję halsztacką, a na tym terenie pojawiły się osady z materiałami typu Poieneęti-Lukaśevka ^ia. Nęcącą hipotezą jest przypuszczenie o przesiedleniu się części mieszkańców grodzisk typu Stinceęti do Siedmiogrodu i wyparcie przez nich stąd Celtów, ewentualnie w sojuszu z miejscową ludnością dacką zasiedlającą peryferie tej krainy. Powstanie bowiem właśnie w Siedmiogrodzie w I w. p.n.e. jądra potężnego państwa dackiego i gęstej sieci grodów byłoby bardziej zrozumiałe, gdy się przyjmie hipotezę, że część jego ludności pochodziła z terenów, które uprzednio znajdowały się w kręgu silnych oddziaływań świata hellenistycznego (jak właśnie Mołdawia) i gdzie panował zwyczaj budowy osiedli obronnych.

111. KULTURA LATEŃSKA W BUŁGARII I NA NIZINIE WOŁOSKIEJ

Wielorakie różnice dzielą obszary położone po obu stronach dolnego Dunaju, tereny dawnej Mezji i Tracji oraz południową część Dacji. W omawianej jednak epoce zarysowuje się wiele cech wspólnych, wyodrębniających tę właśnie strefę od ziem sąsiednich, chociaż zaznaczają się również istotne odmienności między obszarami leżącymi na południe i na północ od Dunaju.

Głównym przedmiotem naszych rozważań będą charakterystyczne dla zachodniej części Niziny Wołoskiej (Oltenii) oraz dla środkowej Mezji i północno-zachodniej Tracji cmentarzyska s wyraźnym piętnem kultury lateńskiej i niektóre bliskie im czasowo znaleziska innego typu. Nieliczne starsze zabytki kultury lateńskiej, intrygujące kamienne i gliniane figury kultowe, jak również problemy przeżywania się stylu lateńskiego na obszarze Tracji uzupełnią zakres naszych rozważań.

Przed przystąpieniem do zasadniczej problematyki niniejszego rozdziału niezbędne jest szkicowe nakreślenie sytuacji kulturowej w epoce bezpośrednio poprzedzającej pojawienie się w tej części Europy materiałów typu kultury lateńskiej, to jest w V i IV w. p.n.e. Dla ludów zamieszkujących wschodnią część Półwyspu Bałkańskiego byl to bardzo ważny, zwrotny punkt w ich historii. Był to bowiem okres wielkiego rozkwitu potęgi gospodarczej kolonii greckich na zachodnim brzegu Pontu i zacieśniania ich więzi handlowych z ludami zamieszkującymi w głębi kontynentu, szczególnie w Tracji, co manifestuje się licznymi znaleziskami greckich importów przemysłowych * oraz monet greckich i macedoń-

¹ Stanowią one podstawowy składnik wyposażenia bogatych grobów trackich np. w Kukuva Mogiła, Ba£ova Mogiła, Mułovica, Golemata Mogiła l Arabadftijskata Mogiła w Duvanli, w Rahmanli, YArbica, Alexandrovo (B. F i 1 o v 1934. s. 6 n.. 158 n.), Dólboki (D. P. Dimitrov 1949), Bre*ovo-Cervenkata Mogiła (I- Vel-kov 1934; tenże 1938), Branićevo kurhan X (C. Dreraslsova 1961, a 165 n.), Vraca (B. Nikolov 1967), Agighiol (D. Berciu 1969a, ■ SOS n.; tenże 1969b; tenże 1970) i wielu innych. Intenaywniejaa* przenikanie importów greckich

2010/03/01 23:05

na obszary na północ od Dunaju ³

1

Na przecenianie roli oddziaływań kultury lateńskiej na ukształtowanie się póżnolateńsłriej kultury dackiej jako pierwszy zwróci! uwagę I. Nestor (1937-1940). Kierunek ten jest kontynuowany we współczesnej archeologii rumuńskiej przez większość badaczy, zajmujących się problematyką tej epoki. ^m Por. V. Zirra 1971 a, s. 536.

2

^1B Por. np. A. C. Florescu 1970.

3

— Wożniak, Wschodnie pogranie*#...