skanuj0117 (7)

2.W AKSK.HM.IA I I Yt /NA

cja. która jednak tkwi w strukturze moralnej tego aktu, stanowiąc razem / zasadniczą jego treścią stały i niezmienny element składowy. Nie tworzą one zatem niczłożoncj struktury aktu, jak to ma miejsce w wypadku aktów wewnętrznic dobry ch lub złych absolutnie, ale strukturę złożoną / dwu elementów, zasadniczej treści dobra lub zła oraz moralnej neutralności i właściwej jej restrykcji. Nie każdy więc akt przynależny do tej kategorii z racji Swej fizycznej struktury będzie moralnie zły. Znaleźć się może również taki. który pod względem moralnym będzie tylko neutralny, „nie zły”, ponieważ podpada pod zakres restrykcji właściwej dla danej kategorii działania. Odpowiednio do tego należy omawianą kategorię aktów określić jako akty wewnętrznie dobre lub złe restryktywnie (np. prawdomówność kłamstwo-mowa fałszywa w wypadku obrony sekretu; szacunek cudzego życia - morderstwo - zabicie człowieka w obronie własnej)*².

Podsumowując wynik przeprowadzonej analizy stwierdzić należy, że akty wewnętrznie złe mogą być dwojakiego rodzaju: wewnętrznie złe absolutnie ora/ wewnętrznie zle restryktywnie. Moralnie neutralny charakter aktu objętego restrykcją sprawia, że służy on urzeczywistnieniu jednej wartości bez naruszenia innej, ponieważ ograniczony zakres aksjologiczny tej ostatniej wyeliminował możliwość konfliktu wartości zarów no w sferze obiektywnego i absolutnego porządku, jak też na gruncie spełnianych przez człowieka poszczególnych aktów. Ety ka chrześcijańska pojmuje bowiem porządek moralny jako pewien ład. układ oparty na zasadzie harmonii i w ewnętrznej równowagi.

Więcej informacji na len temat zawiera kolejny lom ninicj>/cgo potlręcznika pl Etyka osobowa.

ROLA OGÓLNYCH SĄDÓW WARTOŚCII JĄCYCH W MORALNYM POSTĘPOWANIU CZŁOWIEKA

Jest to ostatnie z podstawowych zagadnień teorii wartości, wyszczególnionych we w stępnej fazie obecnych rozważań Wykład tego zagadnienia przedstawi się jaśniej, jeżeli zostaną w nim wyodrębionc dwa ogniwa W pierwszym zostanie rozpatrzona rola, jaką wartości moralne odgry wają w procesie powstaw ania ogólnych sądów w artościujących, w drugim natomiast rola tychże sądów w moralnym postępowaniu człowieka.

Wartości moralne jako podstawa formowania ogólnych sądów wartościujących, czyli ocen

I. Uściślenie pojęcia ogólnych sądów wartościujących

Z terminem „moralne sądy wartościujące", czyli „oceny moralne" mieliśmy sposobność zetknąć się już w ielokrotnie i w różnych kontekstach Mimo to poza ogólnym określeniem, co należy rozumieć przez sąd wartościujący (ocena. s. 144-145) termin ..moralny sąd wartościujący” (ocena moralna) nic został jeszcze dotąd należycie sprecyzowany. Było to o tyle uspraw iedliwione, że w poprzednio omaw ianych zagadnieniach można było poprzestać na jego z grubsza tylko zarysowany m rozumieniu (por. s. 147-149). Obecnie jednak, kiedy te sądy stają się specjalnym przedmiotem rozważań. należy podać w szystkie informacje, konieczne dla dokładnego uściślenia ich treści.

Jest rzeczą jasną, że mów imy wyłącznie o sądach moralnych odnoszą tych się do aktów ludzkich. Tc wszakże sądy mogą być albo konkretne, albo też ogólne. Moralne sądy konkretne zachodzą w tedy, kiedy wyrażają ocenę aktu ludzkiego spełnionego w określonym czasie i miejscu. Nato miast analogiczne sądy ogólne charakteryzują się tym. że orzekają o istoto wyeh strukturach, czyli o gatunkowo określonych kategoriach aktów ludz