Snap04

Filozofia przyrody jako nauka filozoficzna

staje się istotna przy interpretacji danych doświadczenia. Zatem jednym z problemów filozofii przyrody musi być zagadnienie, które można ogólnie określić jako „problem obserwatora”²³.

Istnienie nauk przyrodniczych prowokuje do postawienia pytania o warunki skuteczności metody charakterystycznej dla zmatematyzowanego przyrodoznawstwa. Jeżeli przyjmie się, jak to uczyniłam w poprzednim rozdziale, realistyczną interpretację nauk przyrodniczych, to nasuwają się również problemy dotyczące istnienia rozmaitych przedmiotów postulowanych przez nauki przyrodnicze, a których nie jesteśmy w stanie bezpośrednio zaobserwować. Takimi obiektami są na przykład elektrony, kwarki czy inne cząstki elementarne. Głównym pytaniem jest, czy za tymi obiektami występującymi w teoriach przyrodniczych, kryją się jakieś realnie istniejące byty, czy też mamy do czynienia tylko z pewnymi stworzonymi przez nas pojęciami. W takim kontekście ważnym problemem stającym przed filozofem przyrody jest zagadnienie istnienia desygnatów dla terminów teoretycznych. W szczególności zadaniem filozofa powinno stać się określenie warunków, które dany termin teoretyczny powinien spełniać, aby można było uznać, że desygnat tego terminu istnieje realnie.

Przedstawione przeze mnie problemy stanowią bardzo ogólne ramy filozofii przyrody. Celowo ograniczam się tu tylko do tak szeroko zarysowanych zagadnień z zakresu filozofii przyrody, gdyż często samo postawienie problemu, sformułowanie pytania mieści się już w pewnym systemie filozoficznym, niejako narzucając rozwiązanie danej kwestii. Jednocześnie są to problemy, które były wielokrotnie stawiane jako zasadnicze kwestie w rozmaitych systemach filozoficznych. W tym miejscu chcę podkreślić to, że teoria przyrody powinna obejmować swym zakresem bardzo szeroki

^B Wprowadzenie w obręb filozofii przyrody zagadnień natury teoriopoznawczej nie oznacza, że filozofia przyrody przekształca się w epistemologię przyrody. Z problematyki teorii poznania można jednak wyodrębnić takie kwestie, które mają istotne znaczenie dla zrozumienia przez nas rzeczywistości materialnej. W tym zakresie filozof przyrody musi te zagadnienia uwzględniać w swojej refleksji nad światem fizycznym.

krąg zagadnień dotyczących istnienia, własności oraz warunków ’ poznawałności przedmiotów. Włączenie w obręb filozofii przyrody zagadnień epistemologicznych jest odejściem od klasycznego rozumienia tej dyscypliny filozoficznej i może wydawać się kontro-• wersyjne. Jednakże filozof przyrody, aby zbudować teorię rzeczywistości materialnej, musi zbadać, którym przedmiotom przysługuje istnienie realne. Rozpoznanie tego nie może zostać dokonane bez s określenia sposobów poznawania przez nas rzeczywistości ma-

Iterialnej.

Z takiego ujęcia tematów, które stają przed filozofem przyrody wynika, iż filozofia przyrody powinna dać nam spójną całościową i racjonalną koncepcję otaczającego nas świata fizyczno-biolo-| gicznego. Powinna podjąć próbę wyjaśnienia jego struktury, jego '    właściwości. Rozpatrywanie wymienionych problemów nie jest

■    możliwe w naukach przyrodniczych. Jest to spowodowane przede

wszystkim specyfiką tworzenia pojęć oraz teorii w tych naukach, a także charakterem dokonywany cli w ich ramach wyjaśnień. Ujęcie filozoficznie rozumianej istoty bytów materialnych, czasu, przestrzeni, przyczynowości itp. nie może być dokonane przy pomocy metod charakterystycznych dla nauk przyrodniczych. O właściwej dla filozofii przyrody metodzie będzie mowa w dalszej części pracy, tam też zostanie rozważony szczegółowo problem linii demarka-cyjnej między filozofią przyrody a naukami przyrodniczymi. W tym miejscu wystarczy stwierdzić tylko, że istnieje całe spektrum zagadnień dotyczących przyrody, na które nauki przyrodnicze z racji swoich metod nie są w stanie udzielić odpowiedzi, ani w ogóle tak postawionych problemów podjąć.

2.2. Współczesne rodzaje refleksji filozoficznej nad

przyrodą

W poprzednim paragrafie podjęłam próbę określenia problemów i zadań filozofii przyrody. Przedstawiona przeze mnie propozycja nie

37