sowa
2

jemy się terminem upośledzenie umysłowe lub oligofrenia (z greckiego: oligos

—    mało, phren - umysł).

Upośledzenie umysłowe jest różnie definiowane, w zależności od problemu i doboru kryteriów oceniających ten stan. Ogólnie możemy wyróżnić trz\ podejścia:

—    kliniczno-medyczne (Korzeniowski 1969),

—    praktyczne (Ciarkę 1969),

—    psychologiczno-spoleczne (Mazurkiewicz 1958).

Ogólne wyjaśnienie encyklopedyczne terminu upośledzenie umysłowe, to

stan niedostatecznej sprawności intelektualnej wskutek niedorozwoju lub uszkodzenia we wczesnym dzieciństwie tkanki mózgowej (Wielka Encyklopedia Powszechna 1964).

Termin upośledzenie umysłowe dotyczy nie tylko sfery poznawczej, lecz również obejmuje całą osobowość jednostki.

A. Zakres pojęcia upośledzenie umysłowe

Umysłowe upośledzenie (mental retardation) zwane także u nas niedorozwojem umysłowym lub oligofrenią jest pojęciem bardzo szerokirr. i różnie definiowanym. Ogólnie przyjmuje się, że jest to stan obniżone; sprawności umysłowej w stosunku do stanu normalnego, charakteryzujący się niedorozwojem lub zaburzeniami procesów percepcyjnych, uwagi, pamięci i myślenia w wyniku procesów patologicznych (International Classiflcation 1980, s. 53). Niektóre definicje upośledzenia umysłowego dołączają do tegc także zaburzenia w przystosowaniu społecznym.

Upośledzenie umysłowe spowodowane jest pewnymi organicznym; i funkcjonalnymi zmianami w mózgu, zwłaszcza w korze mózgowej. Ogólnie jego przyczyny dzielimy na pierwotne i wtórne.

Do przyczyn pierwotnych należą czynniki genetyczne. Polegają one na tym, że rodzice przekazują nieprawidłowe lub uszkodzone geny i chromosom; powodujące, że embrion i płód nie rozwijają się normalnie i w konsekwencji dziecko rodzi się upośledzone umysłowo. Jest to najczęstsza przyczyni upośledzenia umysłowego u dziecka.

Do przyczyn wtórnych należą czynniki, które mają wpływ na korę mózgową:

a)    przed urodzeniem dziecka,

b)    w czasie urodzenia dziecka,

c)    po urodzeniu dziecka.

Do pierwszej grupy należą czynniki, które działają na embrion i płód w okresie ciąży, a więc choroby zakaźne przyszłej matki, takie jak: odra. aktywny stan kiły, niedożywienie, alkoholizm matki itp.

140