Obrza01

nie na kierunku obrony 9 A, bardzo zaniepokoiły stronę niemiecką. Potwierdzało to napływające z różnych źródeł informacje o postępujących przygotowaniach wojsk radzieckich do kolejnego etapu ofensywy^{1 2}.

18 sierpnia wojska 1 Frontu Białoruskiego wznowiły natarcie. Poprzedziło je ponad godzinne przygotowanie artyleryjskie. Atak wszczęły jednocześnie trzy armie (28 A, 70 A, 47 A) na pas obrony XX KA i IV KPanc SS między rzeką Liwiec a Wołominem. Pomocnicze uderzenie wykonywała 65 A między Małkinią a Sadownem, a w swym pasie 48 A. Natarcie wspierały czołgi i falowe naloty bombowców. Wojska radzieckie dokonały licznych włamań. Przede wszystkim uzyskała je 28 A między Sulejowem a Jadowem, gdzie powstała pięciokilometrowa luka w ugrupowaniu nieprzyjaciela na styku 2 A i 9 A. Mimo natychmiastowych kontrataków, Niemcom nie udało się jej zaryglować. Także 70 A w wyniku całodziennych walk. zepchnęła północną i środkową część frontu IV KPanc SS na rubież Mokra Wieś, Sulejów. Kury, południowy skraj Tłuszcza, Klembów, Grabie Stare. W tych warunkach obergruppenfuhrer Gille otrzymał zadanie wykonania kontrataków w celu oczyszczenia włamań. Również na pomocniczych kierunkach uderzenia jednostki 65 A w kilku rejonach włamały się w pozycje obrony nieprzyjaciela. Wyzwolono m.in. Karolinów, Silne oraz Szewnicę i kolejny raz głęboko przecięto w tym rejonie linię kolejową Białystok-Warszawa ³.

Groźba przełamania południowego skrzydła wojsk 2 A spowodowała, że gen. Weiss (w obawie o jego rozcięcie) zarządził kolejny odwrót całej armii. Jej lewe skrzydło miało wycofać się na rubież: Wizna, Zambrów, Brok. Walczące tam wojska LV KA, I KKaw i części sił XXIII KA, naciskane tylko przez 48 A (ponieważ 49 A i 3 A 2 Frontu Białoruskiego jeszcze nic osiągnęły gotowości do natarcia), 19 sierpnia rozpoczęły zorganizowany odwrót. Natomiast wojska prawego skrzydła 2 A, tj. część sił XXIII KA i XX KA. wycofywały się pod naciskiem atakujących je związków głównego zgrupowania I Frontu Białoruskiego. Ich zadaniem było utrzymanie dużego przedmościa na południowym brzegu Bugu między Brokiem a Wyszkowem. Nie wytrzymały one jednak gwałtownego uderzenia sił radzieckich i zaczęły pośpiesznie wycofywać się za Bug. Generał Weiss w wyniku takiego rozwoju sytuacji był zmuszony oprzeć prawe skrzydło armii na tej rzece, z Wyszkowa zaś uczynił filar jego obrony.

Luka wytworzona już poprzedniego dnia na styku między 9 A i 2 A wskutek odwrotu tej ostatniej jeszcze bardziej się powiększyła. Sytuacja wojsk niemieckich w tym rejonie zaostrzyła się również z tego powodu, że jednostki 28 A i 70 A rozbiły broniącą się tu 5 DStrzel XX KA 2 Armii i ponownie przerwały obronę 5 DPanc SS „Wiking" IV KPanc SS. Atakowana też była 3 DPanc SS „TotenkopP. Ponieważ wojska radzieckie wyszły za Klembów, także gen. Vormann musiał zarządzić odwrót części sił IV KPanc SS na rubież na

103

1

Meldunek 9 Armii z 17 sierpnia 1944 r.. MiD WIH. t. 312. roi. 343. kl. 7916993.

³ Meldunek 9 Armii z 18 sierpnia 1944 r., MiD WIH, t. 312, roi. 343, kl. 7916989 n.; meldunek

2

Armii z 18 sierpnia 1944 r.. MiD WIH. t. 312. roi. 1321. kl. 0000290 n.; W. Wołoszyn, op. cit., s. 88.