sr9

chodnie. których można zapytać o drogę, są rzadkością i gdzie łatwo zabłądzić, winien przede wszystkim nauczyć się orientowania w terenie.

Nie każdy ma kompas, ale i bez kompasu można odczytać znaki, którymi przyroda wskazuje, gdzie Jest południe, a gdzie północ.

Drzewa rosnące pojedynczo od strony południowej. bardziej oświetlonej przez słońce, moją liście i gałęzie obfitsze.

Słoje doroczne widoczne na ściętych pnfach. świadczące o przyroście letnim, są grubsze od strony południowej, cieńsze od północnej.

Kamienie i pnie drzew obrastają mchem od północy, gdzie jest więcej wilgoci i cienia.

Ćwiczcie się w odczytywaniu „listów" przyrody, sprawdzając wyniki podług kompasu.

W preriach amerykańskich łatwo jest obejść się bez kompasu.

Spotyka się tam roślinę kompas — silphtum, której liście stoją sztorcem na północ i na południe, spłaszczone tak, jakby je wyciągnięto z zielnika.

Na południu Europy rośnie inny żywy kompas — sałata kompasowa. Nasz piżmaczek ma także liście ustawione w kierunku z północy na południe.

Wszystkie te ..kompasy" należą do rodziny złożonych.

Mieszkaniec lasu powinien bez zegarka określić godzinę.

Przyroda spieszy mu z pomocą, dając „zegar kwiatowy⁴'.

Znacie już dużo roślin i według stanu ich kwiatów łatwo możecie określić godzinę.

Kwiaty	Cza« rozchylania koron	Czat zamykania koron
dzika róża	godz. 4—fi	godz. 19—20
cykoria	;i 4—8	„ 14—15
mak	^6	„ 14—15
mniszek	„ 5—8	.. 14—15
ziemniaki	.. 8—7	„ 14—15
len	8—7	,. 16—17
grążel	J§ 7-8	„ 18—19;
smółka	>. i	.. 20—21
nagietki	„ 9	,. *15—18
szczawik leśny	„ 9—10	J 17—18
podbiał	8—10	M 17—18

Są to tylko przykłady. W różnych miejscowoś-ciach „zeggry kwiatowe*' różnie chodzą. Zwykłe zegary chodzą różnie w zależności od południków, to jest od długości geograficznej; „zegary kwiatowe" zależą od szerokości geograficznej, czyli od długości dnia.

Pierwszy „zegar flory" odkrył i zestawił w wieku XVIII Karol Linneusz w Szwecji dla okolic Upsali; zwykle przytacza się go w celach porównawczych.

Uzupełnijcie „zegar kwiatowy" i skontrolujcie jego punktualność, obserwując rośliny z zegarkiem w Tęku.

Każdy wędrowiec leśny bardzo pragnie wiedzieć, jaka będzie pogoda w najbliższym czasie — czy trzeba szybko budować szałas dla ochrony przed deszczem, czy spokojnie dalej wędrować. I na te pytania da nam odpowiedź przyroda.