P1030209

samo jak różni się dostęp kobiet do pieniędzy na własne wydatki (1994: 234).

Jeżeli zaś chodzi o konsumpcję, badania jakościowe znowu pokazują, że mężczyźni są najczęściej „konsumentami uprzywilejowanymi ”, zarówno pod względem dóbr codziennego użytku typu jedzenie, jak i dóbr trwałych, takich jak samochody. Co więcej, Millar i Glendinning wskazują, iż jego” samochód oraz , jej” pralka praktycznie nie są porównywałne pod względem korzyści oraz wolności, jakie każde z tych dóbr daje” (1989: 367). Podobne wyniki dotyczące jedzenia oraz podstawowych dóbr konsumpcyjnych pojawiły się także w odniesieniu do państw Południa (Bank Światowy, 2001). Niewielka liczba ilościowych badań przeprowadzonych na podobny temat w Europie wskazuje na tę samą tendencję, choć „nie ujawnia konkretnych obszarów ukrytego ubóstwa” (Cantillon i Nolan, 1998: 169). Jednakże może to wynikać z zastosowanej metodologii, która nie została opracowana w celach pomiaru nierówności pomiędzy gospodarstwami domowymi (Bradshaw i in., 2003).

Zależność ekonomiczna

Ukryte ubóstwo kobiet odzwierciedla, z jednej strony, czynniki strukturalne związane z ekonomiczną zależnością kobiet i z władzą mężczyzn, z drugiej zaś strony, odzwierciedla ono działania kobiet, które poświęcają własne potrzeby na rzecz innych członków rodziny, zwłaszcza dzieci. Zależność ekonomiczna kobiet (całkowita lub częściowa) jest ceną, jaką płacą one za opiekę w ramach genderowego podziału pracy, w którym mężczyźni w większym stopniu zajmują się pracą płatną, zaś kobiety wykonują nieodpłatne prace domowe. Taka sytuacja utrudnia wielu z nich dostęp do odpowiedniego, niezależnego dochodu, ułatwiając tym samym osiągnięcie przez mężczyzn niezależności ekonomicznej oraz sprawowanie władzy (Dały i Rake, 2003; EOC, 2003). Całkowite uzależnienie ekonomiczne od mężczyzn--partnerów jest obecnie mniej powszechne, zaś zarobki kobiet odgrywają coraz większą rolę w utrzymaniu rodziny na odpowiednim poziomie, chroniąc ją przed ubóstwem (Rake, 2000). Zakres oraz stopień zależności ekonomicznej kobiet zmienia się na przestrzeni życia, różniąc się także między poszczególnymi grupami czy krąjami. Zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w USA, kobiety pochodzenia afrykańskiego rzadziej są ekonomicznie zależne niż kobiety białe, a zjawisko to generalnie słabiej zaznacza się w krąjach skandynawskich.

Niemniej jednak, w większości krajów zarobki kobiet — szczególnie, gdy pracują one na część etatu — często nie wystarczają im do zapewnienia faktycznej niezależności ekonomicznej, rozumianej jako równowaga władzy ekonomicznej w ramach gospodarstwa domowego lub też zdolność do utrzymania niezależnego, wolnego od biedy, gospodarstwa domowego (gdy — co w praktyce jest zjawiskiem narastającym - rodziny opierają się na dwóch osobach, które zarabiają) (Stier i Mandel, 2003). Odzwierciedla to częściowo trwającą wciąż, aczkolwiek słabnącą, dominację ideologii zależności ekonomicznej kobiet, w ramach której uważa się, iż kobiety muszą mieć męskiego żywiciela rodziny. Służy to legitymizacji ich niższej pozycji ekonomicznej, tak w sferze publicznej - na rynku pracy, jak i w sferze prywatnej - w domu. Tak więc tylko kobiety bardziej uprzywilejowane odporne są na wpływ tej ideologii.

Konsekwencje kobiecej zależności ekonomicznej wykraczają daleko poza ukrytą biedę, wynikającą z nierównej dystrybucji dochodów oraz zasobów w ramach rodziny. Nawet tam, gdzie zasoby dzielone są sprawiedliwie, kobieta, która ma niewystarczające dochody, aby zaspokoić swoje własne potrzeby oraz potrzeby dzieci, jest narażona na biedę, ponieważ jest ona uzależniona od decyzji partnera i nie jest przygotowana na sytuację rozpadu układu partnerskiego. Wyniki brytyjskich badań ujawniają, iż połowa zamężnych kobiet była „zagrożona ubóstwem” właśnie w tym sensie (Ward i in., 1996). Z kolei inne brytyjskie badania pokazują sposoby doświadczania przez kobiety nierównych relacji władzy typowych dla pełnej lub częściowej zależności ekonomicznej, traktując je jako przykład braku kontroli nad zasobami, braku praw oraz poczucia obowiązku, a także szacunku (Burgoyne, 1990; Goode i in., 1998). Niektóre kobiety wolą zatem ubóstwo samotnego macierzyństwa właśnie z powodu autonomii finansowej, jaką ono im daje (Graham, 1993).

77