maistre o papiezu003301

33

jest niezbędnym i nigdy władza świecka nie postąpi trafnićj, jak odnosząc się w tym względzie do niego.

Francuzi nie wiedzą może, iż wszystko, co tylko najrozsądniej o Papieżu i soborach powiedzieć można, określili dwaj teologowie francuzcy w dwóch kilkuwierszowych tekstach pełnych rozsądku i przenikliwości. Teksty te dobrze znają i oceniają we Włoszech najmędrsi z obrońców prawowitej monarchii. Posłuchajmy najprzód owego szermierza z XVI wieku, sławnego zwycięzcę Mornaya:    j    _v» F _r

„Nieomylność jaką przyznają papieżowi Klemensowi, jako najwyższemu trybunałowi kościoła, nie wypływa z ciągłej obecności Ducha Świętego,' ku udzielenia mu swego światła w rozstrzygnięciu wszystkich trudności; nieomylność ta zależy na tern, że On sam rozsądza wszystkie kwestye, do których czuje, że ma dość światła: inne zaś, w których nie czuje się być dostatecznie objaśnionym odkłada do soboru *). “    ;

Jest to zupełnie zgodne z teoryą powagi stanów, do której zdrowy rozum każdego samą siłą prawdy doprowadzi.

„Kwestye porządkowe w^r których król czuje się mieć dostateczną wiedze, rozstrzyga sam: inne do których sam nie uznawałby się dość objaśnionym, odkłada do sejmu, któremu przewodniczy"... Zawsze więc jest władza panującego.

Drugi z teologów francuzkich Thomassin, tak się wyraża w jednej z sw^roich uczonych rozpraw:

„Nie walczmy już o to, czy sobór powszechny jest wyższy lub niższy od papieża. Poprzestańmy na pewności, że papież wśród soboru jest wyższy sam nad siebie, a sobór odcięty od swojego naczelnika,, sam od siebie jest niższym **). “

Nie wiem czy ktokolwiek mógł lepiej się w tym przedmiocie wyrazić od Thomassin^a któremu na zawadzie stało oświad-

V    ^

czenie jego z r. 1682. Wywinął się on z niego zręcznie, i dał nam dostatecznie poznać, co myśli o soborach oderwanych: a dwa te teksty połączone z tylu innemi, dają nam poznać powszechną i niezmienną doktrynę duchowieństwa francuzkiego, do którćj tak często odwołują się apostołowie IV artykułów.

———    i ■ i i m m ■ ■ mi

*) Perroniana artykuł „Infallibilitas." Przytoczony przez kardynała Orsi. De rom. pont. auctor. Lib. 1. Cap. XV- art. Rojnan, 1772 in 4to pag, 100.    ,

**) Ne digladiemur major synodo Pontifex, vel Pontifice synodus oecume-nica sit; sed agnoscamus succentariatum syuodo Ponłificem se ipso majorem esse, Truncatam Pontifice synodum se ipsa esse minorem, (Thomassin, in dissert. de conc. ChaJeed. in XIV. Orsi ibidem lib. II. Cap. XX. pag. 184.    ' '    .

-**»*<a©tx«**-    ł uj

5