str  (4)

108 Haydm Whitr

zostawały wciąż nieokreślone? Gdybyśmy uznali, że każda opowieść historyczna zawiera element fikcji, zyskalibyśmy w teorii języka i narracji solidniejszą podstawę nauczania historiografii niż ta, która nakazuje studentowi „odszukać fakty”, a następnie spisać je tak, jak „rzeczywiście miały miejsce”.

W moim przekonaniu, historia jako dyscyplina wiedzyjest dziś w złej kondycji, ponieważ zatraciła świadomość swego zakorzenienia w wyobraźni literackiej. W pogoni za pozorem naukowości i obiektywności wyparła ona i zanegowała wobec samej siebie swoje największe źródło siły i odnowy. Przywracając na powrót bliski związek między historiografią ajej podstawami literackimi, będziemy mogli nie tylko mieć się na baczności przed jej typowym i ideologicznymi wypaczeniami; przy okazji stworzymy również „teorię” historii, bez której nie mogłaby ona w ogóle uchodzić za „dyscyplinę”.

Nota odautorska:

Kscj ten jest zmienioną wersją wykładu wygłoszonego podczas Kolokwium z Literatury Porównawczej w Uniwersytecie Yale 21 stycznia 1974 roku. Podjąłem w nim próbę rozwinięcia pewnych wątków poruszonych uprzednio w' artykule pt. „The Structure oł Historical Narra-tive”, Clio, vol. I, nr 3, Julie 1972, ss. 5-20. Wykorzystałem również materiał zawarty w mojej książce pt. Metahistory: Ihr Historical Imagi-nation >n Ntnetentl/t-Ccntury Europę. Baltimore: The Johns Hopkins IJni-eersity Press, 1973, zwłaszcza we wprowadzeniu zatytułowanym „The Poctics oł' Iłistory”. W pracy nad tekstem skorzystałem z uwag Michaela 1 iokpiista i Gcoffreya Hartmana, profesorów Yale oraz specjalistów w zakresie teorii narracji. Cytaty z Claudc’a Levi-Straussa pochodzą z jego książki lite Sauagc Mintl (Londyn: Weidenłćld, 1966) oraz z tekstu „Ovcrturc to I.c cru et le mit” zamieszczonego w pracy zbiorowej pt. Strucluralism, pod redakcją Jaequcsa lilii manna (Garden City: Doublcday, 1970). [Fragmentówcytowanych przez Whiteha nie zaw iera niestety polski przekład The Sarage Minet dokonany przez Andrzeja Zajączkowskiego (tyt. oryg. franc. I.e ftensee saura«e) i zatytułowany .Myśl.

nieoswttjana (Warszawa: PWN, 1969) - przyp. itum.J Uwagi dotyczące ironicznych aspektów metafory inspirowane są książką Paula Henie pt. Language, Thought, and Culture (Ann Arbor, Univcrsity of Michigan Press, 1966). Jakobsona teoria t topologicznych aspektów stylu przedstawiona została w jego artykule pt. „Linguistics and Poctics” zawartym w pracy zbiorowej pt. Style and Language, pod redakcją Thomasa A. Sebeoka (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1960). [Przekład polski artykułu Jakobsona pióra Krystyny Pomorskiej pt. „Poetyka w świetle językoznawstwa” znaleźć można m.in. w drugim tomie antologii Współczesna teoria badań literackich za granicą pod redakcją Henryka Markiewicza, Kraków': Wydaw nictwa Literackie, 1976, ss. 22-68 - przyp. tłum.] Oprócz pracy Northropa Fryo’a pi./Inulowyoj Cńticism, Princeton: Princeton Univcrsiiy Press, 1957, por. leż jego esej na temat filozofii historii pt. „New Dircclions from Old”, zamieszczony w książceFables oj Identily, New York: Oxford Univcrsity Press, 1963. Jeżeli chodzi o pojęcia akcji [story] i fabuły [jdot] narracji historycznej w. myśli R. C. Col-lingwooda, por. oczywiście jego książkę The Idea oj Hi story, Oxford: Oxford Unirersity Press, 1956.

Przełożył Marek Wilczyński