str 108 109

stale o posiłki, ale nikt mu nie mógł ich dać. Gdy armia Thiersa przypuściła zdecydowany szturm do fortu Issy, ten po zaciekłej obronie padł w nocy 29 kwietnia. Komunardzi jednak kontratakiem zdobyli go ponownie. Wypadki te zadecydowały o aresztowaniu Clusereta i mianowaniu Rossela delegatem do spraw wojny.

Wróblewski przeniósł się teraz z Pałacu Elizejskiego, gdzie była dotychczas jego siedziba, do Gentilly, ażeby znajdować się bliżej frontu i na kwaterę wybrał sobie fabrykę Desprez. Jego najbliższymi pomocnikami byli Polacy, uczestnicy powstania styczniowego: Stanisław Tomaszewski, ciężko ranny w 1864 roku pod Królowym Mostem na Grodzieńszczyźnie, Stanisław Adolf Kamieniecki, ranny w powstaniu na Mereczowszczyźnie, Maksymilian Rogowski, były powstaniec, niedawny zaś kupiec w Marsylii, a także Juliusz Kazdański, Erazm Leszczyński. Antoni Mycielski, Aleksander Wernicki ■— wszyscy z chlubną przeszłością powstańczą.

Nowy szef sił zbrojnych Komuny był na pewno zdolniejszy od Clusereta, ale brak mu było przekonania do idei walki. Poza tym we władzach Komuny panował chaos, rozkazodaw-stwo było nie uporządkowane.

W nocy z 3 na 4 maja Dąbrowski i Wróblewski otrzymali właśnie rozkaz od nowo powstałego Komitetu Ocalenia Publicznego pozostawienia swoich posterunków i udania się do opuszczonego fortu Issy. O rozkazie tym Rossel nic nie wiedział. W rezultacie wersalczycy uderzyli na redutę Moulin Saąuet i opanowali ją. Połowę załogi uprowadzili wraz z pięcioma armatami. Wydarzenie to zatrwożyło Paryż. Wezwany ponownie do obrony reduty Wróblewski odzyskał utracone pozycje. Nie ulega wątpliwości, o czym pisał i sam Rossel, że gdyby nie niefortunny rozkaz Komitetu Ocalenia Publicznego, incydent ten nie miałby miejsca.

Sytuacja stawała się coraz trudniejsza, tym bardziej że wersalczycy atakowali z wszystkich stron. 5 maja Rossel dokonał podziału sił zbrojnych Komuny na trzy armie. Pierwszą armią dowodził Jarosław Dąbrowski, drugą armię powierzono generałowi La Cecilia, trzecia zaś przy_r padła Waleremu Wróblewskiemu. Tak więc dwóch Polaków znalazło się na czele wojsk Komuny. Generał Wróblewski objął front od Sekwany po rzeczkę Bievre, rezygnując ze względów strategicznych z fortów Vanves, Issy i Mont-rouge na rzecz La Cecilia, Jednakże Rossel nakazał mu objęcie dowództwa nad całą kawalerią fortów Issy i Vanves.

Wróblewski bez przerwy trwał na posterunku organizując obronę coraz to bardziej zagrożonych odcinków frontu. Wezwania o posiłki pozostały bez echa. Gdy 8 maja otrzymał rozkaz ewakuacji fortu Issy, ponieważ atak wojsk wersalskich przerastał możliwości obrony, apelował o wstrzymanie tej decyzji. Chciał się podjąć obrony fortu, o ile Rossel przydzieli mu posiłki.

109