stronaP 51

50

Pytania kontrolne:

1.    Zastanowić się nad uwarunkowaniami własnego rozwoju zawodowego i określić, które czynniki można uznać za decydujące.

2.    Określić, która z prezentowanych sytuacji określających przydatność zawodową pracownika na stanowisku pracy odnosi się do własnej przydatności.

3.    Określić zalety i wady koncepcji rozwoju zawodowego w ujęciu K. Czarneckiego.

4.    Który z przedmiotów nauczania w szkole podstawowej, szkole zawodowej lub który zakres działalności wychowawczej w tych placówkach wydaje się szczególnie istotny w kształtowaniu planu własnej kariery zawodowej (rozwoju zawodowego) ucznia?

III. PODSTAWY ORIENTACJI ZAWODOWEJ

1. Główne pojęcia związane z zagadnieniami orientacji zawodowej

W literaturze z zakresu pedagogiki i psychologii można spotkać różne określenia i terminy związane z orientacją zawodową. Wymienić tutaj można:

—    preorientację zawodową,

—    orientację szkolną i zawodową,

—    orientację zawodową,

—    selekcję szkolną i zawodową,

—    reorientację zawodową,

—    przygotowanie do wyboru zawodu.

Często również w wielu zarządzeniach, dokumentach, jak i w pracach naukowych używa się zamiennie terminów: przygotowanie do wyboru zawodu, preorientacja zawodowa, orientacja szkolna i zawodowa, poradnictwo zawodowe i innych.

W Słowniku pedagogiki pracy oddzielono hasła: „orientacja szkolna i zawodowa" oraz „orientacja zawodowa". Pierwsze z wymienionych tu pojęć zostało zdefiniowane jako układ oddziaływań informacyjno-wychowawczych, prowadzonych w sposób celowy i zorganizowany w stosunku do uczniów szkół ogólnokształcących (podstawowych i średnich) stojących przed wyborem odpowiedniej szkoły

2

zawodowej, i co się z tym wiąże najczęściej, wyborem odpowiedniego zawodu.

Natomiast przez orientację zawodową rozumie się tutaj całokształt oddziaływań wychowawczych mających pomóc młodzieży w wyborze zawodu. Działalność ta dotyczy wyboru zawodu przez młodzież kończącą szkołę ogólnokształcącą (podstawową lub licealną)'*.

Jak wynika z przedstawionych definicji, trudno jest oddzielić jednoznacznie oba te zakresy działalności. Za ich rozróżnieniem przemawia fakt, że wybór szkoły zawodowej (jako wynik działalności zwanej orientacją szkolną) nie zawsze przesądza o ostatecznym wyborze zawodu.

I. Janiszowska proponuje oddzielenie pojęć „orientacja szkolna" i „orientacja zawodowa” Przez orientację szkolną rozumie zadanie pedagogiczne polegające na pomaganiu uczniom w dokonaniu wyboru szkoły, dalszego kierunku uczenia się, możliwie najlepiej odpowiadającego zdolnościom i zamiłowaniom każdego z nich. Zaś orientacja zawodowa określana jest jako zadanie społeczne polegające na udzielaniu pomocy uczniom w wyborze takiego zawodu, który będą umieli wykonywać dobrze i który da im zadowolenie.⁴