Zasady Wykładni Prawa L Morawski 1

* « ■ Rozdział XII. Wnioskowania prawnicze ■ ■

odpowiedzialnością za przestępstwo podatkowe” ('uchwała NSA z dnia 16 października 2006 r., I FPS 2/06, ONSAiWSA 2007/1/3, ZNSA 2006/6, M.Podat. 2006/12, PP 2006/12, Prok. i Pr. 2007/1).

Jeżeli chodzi o problem dopuszczalności wnioskowań a fortiori, to można przyjąć, iż są one dopuszczalne we wszystkich działach prawa i do wnioskowań tego typu nie stosują się ograniczenia, z którymi mamy do czynienia w przypadku analogii i argumetitum a contrario, Z tego też powodu wątpliwe wydaje mi się ogólne stwierdzenie SN (por. wyrok SN z 5 marca 2003 r., III CKN 952/00, LEK nr 78269), że do przepisów szczególnych nie wolno stosować nie tylko wykładni rozszerzającej, ale także wnioskowania a fortiori. SN ma oczywiście rację w cytowanym orzeczeniu, że nie zachodzi stosunek „wyrażający się argumentem a maiori ad minus między sytuacją, gdy obowiązek odszkodowawczy należy się z tego powodu, że mienie zostało skonfiskowane łub zatrzymane, a sytuacją, gdy zostało spalone” i z tej przyczyny w tym ostatnim przypadku objęcie obowiązkiem zwrotu równowartości mienia musiałoby mieć wyraźną dyspozycję ustawy. Z drugiej jednak strony nie widać żadnego powodu, dla którego do przepisów szczególnych (a także wyjątków i lex specialis) nie miałyby się odnosić reguły .jeśli wolno więcej, to tym bardziej wolno mniej” i Jeśli zakazane jest mniej, to tym bardziej zakazane jest więcej”.

Podobnie jak większość innych dyrektyw wykładni także reguły wnioskowań a fortiori dopuszczają wyjątki i ich rezultat może być odrzucony albo ze względów logicznych (niepoprawność wnioskowania) albo merytorycznych, bo na przykład istnieją ważne racje, by odrzucić rezultat wykładni uzyskany za pomocą argumentu a fortiori, gdyż jest on sprzeczny z podstawowymi zasadami prawa, ratio legis danej regulacji lub prowadzi do konsekwencji absurdalnych. Przykładu ilustrującego tego rodzaju sytuację dostarcza Ch. Perelman, który powołuje obowiązującą w Belgii ustawę Van-dervelde z 29 sierpnia 1919 r. W myśl tej ustawy klient mógł wprawdzie kupić 2 litry alkoholu, ale nie mógł kupić mniej, co jest sprzeczne z zasadą wnioskowania z większego na mniejsze. Uzasadnieniem tej prima facie dziwnej reguły było jednak nadzwyczaj proste i przekonywujące. Wprowadzając ją ustawodawca chciał zapobiec nadużywaniu alkoholu przez robotników, mając na uwadze fakt, że koszt zakupu 2 litrów alkoholu zwykle przekraczał tygodniowy zarobek robotnika i takie ilości alkoholu nabywano zwykle jedynie z okazji świąt lub innych ważnych powodów⁴¹. W gruncie rzeczy

⁴’ Ch. Perelman, op. cii., s. 92.

mmm 251    ■»*