Zasady Wykładni Prawa L Morawski$3

■ ■ Rozdział XII. Wnioskowania prawnicze ■ ■ *

1992/2/33, por. też wyrok NSA z dnia 5 lutego 2008 r., I OSK 581/07, LEX nr 3556Ó5)³⁴.

Należy jednak z całym naciskiem podkreślić, że nasze sądy nie wahają się sięgać do analogii iuris zwłaszcza wtedy, gdyby stanowisko przeciwne groziło drastycznym naruszeniem praw i wolności obywatelskich. Wymownym tego przykładem może być orzeczenie SN z 25 maja 2001 r. (WA 15/01, OSNKW 2001/9-10/81). W orzeczeniu tym SN rozważał kwestię, w jaki sposób można wzruszyć prawomocne orzeczenie kończące postępowanie przed funkcjonującymi w czasach stalinowskich Komisjami Specjalnymi do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Problem zaś polegał na tym, że postępowanie przed rzeczoną Komisją było jednoinstancyjne i nie przewidywało żadnych środków odwoławczych. Zdaniem SN w sprawie tej konieczne jest zastosowanie w drodze analogii iuris przepisów o rewizji nadzwyczajnej i o wznowieniu postępowania. Jak trafnie argumentuje SN zastosowanie analogii iuris jest tutaj nie tylko dopuszczalne, ale wręcz niezbędne, „ponieważ nie można tolerować sytuacji, w której istniałby brak proceduralnych możliwości uchylenia lub dokonania zmiany prawomocnego orzeczenia Komisji Specjalnej w drastyczny sposób naruszającego prawa bezpodstawnie „ukaranego” i to przez organ orzekający w warunkach braku zachowania podstawowych gwarancji procesowych osoby represjonowanej” (por. też sąd apelacyjny w wyroku z 4 kwietnia 2000 r., lIAKa 26/00, OSA 2001/3/19).

Mówiąc o analogii iuris należy wreszcie bardzo mocno podkreślić, że sądy bardzo często używają terminu analogia iuris w taki sposób, iż odnosi się on do wszelkich form analogii, a więc także analogi legis, co może prowadzić do nieporozumień. W wielu przypadkach trudno jest zresztą te rozumowania od siebie oddzielić. Dotyczy to zwłaszcza takich sytuacji, w których mówi się o stosowaniu per analogiam nie poszczególnych i wymienionych przez interpretatora przepisów, ale o stosowaniu per analogiam grup przepisów, instytucji prawnych, a nawet całych aktów normatywnych. Przykładem tej ostatniej sytuacji może być stosowana w naszym orzecznictwie reguła, że w sprawach nieuregulowanych do użytkowania wieczystego stosuje się przepisy o własności (uchwała SN z 7 maja 1998 r.,

³⁴ Tak w odniesieniu do prawa cywilnego S. Grzybowski, System prawa cywilnego..., s. 167. Jednak zdaniem Waśkowskiego analogią iuris wolno jest się posłużyć w tych samych przypadkach, w których dopuszczalna jest analogia legis (op.cit., s. 166).

■;    243