z motylem w tle1

I. Borecka, Z motylem w tle laktycznym, wychowawczym czy kompensacyjnym szkoły to sprawa dotycząca wszystkich nauczycieli danej szkoły. Wszyscy muszą bowiem przyczyniać się do opracowania i harmonijnego realizowania ogólnoszkol-nego programu.

Natomiast realizacja poszczególnych zajęć zależy od osoby, która je prowadzi. Dlatego niezmiernie ważne jest, by miała odpowiednie przygotowanie zawodowe do prowadzenia takiego typu zajęć. Na ich przebieg, oprócz umiejętności, ma także wpływ jej osobowość.

Planując zajęcia terapeutyczne inspirowane lekturą, prowadzący może pokusić się na przykład o cykl zabaw czytelniczych, związanych z jednym wybranym utworem. Wówczas zadaniem uczestników zajęć może być na przykład:

•    tworzenie symbolicznego katalogu „ruchomych obrazków" (dzieci inscenizują sceny wymieniane przez nauczyciela),

•    malowanie i rysowanie ilustracji do wybranych (niedokończonych) fragmentów utworu,

® lepienie z plasteliny elementów brakujących w przeczytanym przez nauczyciela znanym dzieciom wcześniej opisie rzeczy lub sceny,

® wykonywanie wydzieranek i układanie do nich podpisów zgodnych z treścią utworu,

® projektowanie strojów dla ulubionych bohaterów literackich,

® rozwiązywanie krzyżówek związanych z treścią danego utworu,

© zabawy logopedyczne oparte o treść wybranego utworu,

® układanie i rozwiązywanie rebusów.

Układanie rebusów jest już zachętą do kontaktu dziecka z literaturą. Natomiast opowiadanie przeczytanej treści, w inny sposób niż na lekcjach języka polskiego, to już forma zabawy czytelniczej zarówno o charakterze edukacyjnym, jak i terapeutycznym. Jest to terapia poprzez czytanie, związana na przykład z korekcją wad wymowy lub ćwiczeniami w czytaniu. Ma także na celu łagodzenie stresów i pomoc w radzeniu sobie z trudną sytuacją, powstałą na skutek wady lub braku umiejętności.

Dziecko z wadą wymowy ma utrudniony start w szkole. Musi poradzić sobie z wieloma problemami, które wada ta powoduje, na przykład odczuwa lęk przed publicznymi wystąpieniami, bo koleżanki i koledzy wyśmiewają się z niego. Nie zawsze jest rozumiane przez nauczyciela, który też nie zawsze ma tyle cierpliwości, aby pomagać mu na bieżąco. Takie zachowania otoczenia prowadzą do tego, że dziecko z wadą wymowy żyje w ciągłym stresie i w efekcie zamyka się w sobie, często nawet staje się agresywne.

Część 2. Baśnie w bibliotecznych i biblioterapeutycznych formach pracy...

W celu pokonania problemów związanych z nieprawidłową mową dziecka stosuje się różnorodne zabawy logopedyczne¹, ćwiczenia relaksacyjne, ćwiczenia usprawniające oddychanie i zajęcia wzmacniające poczucie własnej wartości.

Na takie terapeutyczne spotkania składają się, oprócz standardowych ćwiczeń logopedycznych, zagadki oraz zabawne, pełne sytuacyjnego humoru ćwiczenia w wypowiadaniu trudnych słów. W razie potrzeby dodaje się do nich jeszcze samodzielne rysowanie i pisanie oraz ćwiczenia w szukaniu w wybranej książce utworu tematycznie związanego z nadrzędnym celem danych zajęć. Najlepiej nadają się do tego krótkie formy na przykład wiersze, rymowane przysłowia czy tak zwane złote myśli.

Zajęcia te wymagają dużo czasu i cierpliwości zarówno ze strony prowadzącego, jak i dziecka. Krok po kroku, osoby organizujące zajęcia zachęcają dziecko do coraz trudniejszych zadań. Od wypowiadania pojedynczych słów przechodzą do pełnych zdań. Nauczyciele starają się tak stopniować trudności, aby dziecko samo miało ochotę przechodzić do zadań trudniejszych, na przykład do tworzenia opowiadań związanych z oglądanymi obrazkami lub wysłuchaną treścią baśni. Z czasem będzie mogło dobrze radzić sobie nie tylko z czytaniem, ale i ze streszczeniem całych stron przeczytanych samodzielnie lub z pomocą nauczyciela. Powoli treści czytanego utworu będą też coraz łatwiejsze do zrozumienia.

Wszystkie zajęcia powinny odbywać się w atmosferze spokoju w pomieszczeniu izolowanym od zewnętrznego hałasu. Atmosfera terapeutyczna jest niezbędna zarówno podczas zabaw czytelniczych, jak i podczas głośnego czytania przez terapeutę bajki, wiersza lub opowiadania.

Zajęcia biblioterapeutyczne z elementami ćwiczeń logopedycznych powinny odbywać się w bibliotece szkolnej lub w pokoju specjalnie do tego przeznaczonym, na przykład w gabinecie logopedy, pedagoga szkolnego lub w gabinecie do terapii pedagogicznej.

Dzieciom mającym trudności z czytaniem należy proponować głośne „wesołe czytanie" krótkich tekstów literackich. Polega ono na takim prowadzeniu zajęć, aby dzieci mogły się bawić tekstem, tworzyć nowe wyrazy i poszerzać swój zasób słów. Takie zajęcia pozwalają nauczycielowi ła-Iwo rozeznać się w symptomach dziecięcych trudności edukacyjnych i bez zbędnego stresu przystąpić do typowych ćwiczeń reedukacyjnych.

Zajęcia łączące elementy biblioterapii i terapii pedagogicznej mogą też przyczyniać się do doskonalenia analizy oraz syntezy słuchowej u dzieci

49

1

Zob. Aneks nr 1.