image035 (27)

B. Nirnunko, Ktzeaictimp sMar, Warszawa 200”. ISBN 978-S3-40S07• 11 -8. -I ty, W.Mi’ 2037

TectmołogKwy system ksztakenu    71

w czasie ferii. A wy?" Musiałaby liczyć się z tym, że nie wszystkie deklaracje będą godne pochwały, ale byłaby to też okazja do bliższego poznania się wzajemnego.

Technologiczny system kształcenia

Pan F.dmund nie jest przykładem dawidowskiej „duszy nauczyciela". Jest raczej dowodem na słuszność poglądu psychologa bliższego współczesności, Stefana Szumana, który był zdania, że wrodzona dyspozycja do tego zawodu nie istnieje, przydatne uzdolnienia mogą być różne, a dzięki pracy można „z danej indywidualnej struktury swojej osobowości wyłonić swój własny talent pedagogiczny" (1962). Pan Edmund wyłonił swój talent z porządnego nauczania matematyki, a jego system przybrał formę technologiczną.

Technologia jest zastosowaniem wiedzy naukowej do działania praktycznego dla zapewnienia jego skuteczności. Technologiczny system kształcenia jest oparty na dążeniu do skuteczności tego procesu. W tym celu sięga po wyniki badań nad nauczaniem.

Obszerne zestawienie wyników takich badań, obejmujących nim ponad trzy tysiące amerykańskich studiów empirycznych, przedstawił swego czasu Herbert Walberg (1984). Jego metaanaliza tych studiów doprowadziła do wyłonienia „technik i procesów”, które, intensywnie wdrażane, przyniosły największy postęp w stosunku do grup kontrolnych o typowym przebiegu kształcenia. Ten postęp przedstawił jako efekt standardowy, to jest wyraził go w jednostkach odchylenia standardowego rozkładu wyników grupy kontrolnej. Główne wyniki tych analiz zawiera tab. 9.

7. tabeli 9 odczytujemy, że czynniki emocjonalno-motywacyjne (poz. 1, częściowo 2, poz. 3 i 4) mają przemożny wpływ na skuteczność kształcenia, a czynniki poznawcze (pozostałe) mają wpływ słabszy. Ta prawidłowość ma znaczenie zasadnicze. Dlatego „technologia kształcenia ewoluuje ku pedagogice humanistycznej" (Strykowski i Skrzydlewski, 1993, s. 7), ale czyni to niewątpliwie własną drogą.

Nie znając amerykańskich badań skuteczności kształcenia, a obserwując bystro pracę swoich uczniów, pan Technologowicz wytworzył system, w którym cele kształcenia są tak konkretne i tak jasno określone, że sami uczniowie są w stanie śledzić ich osiąganie. Formułowaniu celów, ich objaśnianiu, ilustrowaniu i dyskutowaniu, poświęca się większość czasu pracy zbiorowej, ale osiąga się cele głównie w pracy indywidualnej.

www.waip.com.pl

B. Nirmxtki>, Katatonie szieine. Warszawa 2007. ISBN 97fi-£3-«U0M I-8.€ by WAIP21X17

72 Rozdział 2 Poznajmy się Nizei uczniów i nauczyciele

Tabela 9. Główne aynriki skuteczności kszldkeria według H. Walberga

POZYCJA	CZYNNIK	EFEKT
1	Wzmacnianie motywaqi przez pokazywanie postępu	+1,17
2	Wskazówki naprowadzające, konstruktywne reakcje na wynłl	+0,97
3	Wspólne uczenie się. praca w małych grupach	+0,76
4	Moralna atmosfera klasy, orientacja na cele kształcenia	+0.60
5	Czas przydzielony na pracę nad przedmiotową treścią kształcenia	+0,38
6	Zadawanie pytań problemowych..nauczanie myślenia*'	+0,34
7	..Zapowiedź organizująca" - przedstawienie głównej tezy na wstępie	♦ 0.23

A oto pozostałe składniki systemu pana Technologowicza:

1.    Uczniowie bardzo różnią się umiejętnościami. Każdy z nich ma prawo do pracy na poziomie właściwym dla siebie, bo samodzielność uczenia się ma większe znaczenie niż wymagania programowe. Awans na wyższy poziom nie może być pospieszny - nic gorszego niż błędny obraz umiejętności ucznia, zmuszający go do grania fałszywej roli.

2.    Nauczyciel ma doradzać uczniom strategie uczenia się. Powinien być oszczędny w formułowaniu zaleceń, bo najcenniejsze są własne odkrycia uczniów. Objaśnianie materiału jest potrzebne o tyle, o ile stwarza uczniom pole do pójścia dalej własnymi siłami. Im lepszy nauczyciel, tym mniej widoczny w klasie.

3.    Treść kształcenia jest wyznaczona nie tylko programem kształcenia, lecz także umiejętnościami uczniów. Musi być tak dobrana i powarstwowana, by wszyscy uczniowie mogli odnieść sukces na swoim poziomie. W praktyce wymaga to w przypadku niektórych uczniów cofania się o jeden, a nawet dwa szczeble szkoły, w przypadku innych - wybiegania o szczebel naprzód. Poziom osiągnięć uczniów jest systematycznie i dokładnie sprawdzany.

4.    Wyposażenie dydaktyczne odgrywa zasadniczą rolę. Jak bez przyrządów geometrycznych, modeli, tablic matematycznych, podręczników i komputerów uczeń mógłby samodzielnie się uczyć? Im lepsze wyposażenie pracowni, tym większa samodzielność ucznia.

5.    Organizacja zajęć szkolnych powinna być funkcjonalna. Praca cicha i głośna, indywidualna i w grupach, w ławkach i przy tablicach, w zeszytach i przy