image038 (28)

B. Nirmwtko. Kształcenie stoi'nr. Warsowi 2007. ISBN r.'(i-S3.«60?-l 1 -8.1 by WAll’ 2007

Podsumowanie 77

Podsumowanie

W bajkowej „dydaktyce niedzielnej" wszystko układa się po myśli nauczycieli, ale w rzeczywistości szkolnej - prawie nigdy.

Uczniowie wykazują różnice indywidualne, powodujące odmienne i trudno przewidywalne zachowania w jednakowych sytuacjach. Po części jest to wynikiem stylu wychowania w rodzinie, a po części osobowości - względnie stałych regulatorów zachowania, w tym zwłaszcza inteligencji, rozumianej jako ogólna zdolność do korzystania z doświadczeń, inteligencji emocjonalnej, polegającej na świadomości własnych i cudzych uczuć, oraz temperamentu, określającego sposób reagowania organizmu na wewnętrzne i zewnętrzne bodźce.

Czwórka uczniów wybrana jako przykład tych różnic ma cechy przedstawione w tab. 10.

Tabela 10. Różrice indy\Mdualne między czterema uczniami

UCZEŃ	WŁAŚCIWOŚCI RODZINY			WŁAŚCIWOŚCI UCZNIA
	Pozycja społeczna	Styl wychowania	Błędy wychowawcze	if t*	Typ zdolności	Inteligencja emocjonalna	Temperament
Andrzej	przeciętna	autorytarny	agresja	niskie	ruchowe	niska	choleryczny
Seala	przeciętna	demokratyczny	(idealizacja)	umiarkowane	mterpersonaine	wysoka	flegmatyczny
Celina	wysoka	liberalny	obojętność	umiarkowane	językowe	wysoka	sangwiniany
bariuu	wysoka	demokratyczny	(bezradności	wysokie	matematyczne	niska	melancholiany

W kształceniu liczą się także różnice indywidualne między nauczycielami. Ich cechy osobowości i doświadczenia zawodowe prowadzą do odrębnych systemów kształcenia, rozumianych jako celowe układy sytuacji dydaktycznych. Każda sytuacja dydaktyczna jest współdziałaniem uczniów, nauczyciela, treści kształcenia, wyposażenia i organizacji. Te składniki, a zwłaszcza związki między nimi, są odmienne w trzech współczesnych rodzajach systemów: autorytarnym, humanistycznym i technologicznym.

Istnieją pewne analogie zawodo/.nawcze, pozwalające na wyraziste scharakteryzowanie trzech rodzajów systemów kształcenia przez celowe przerysowanie sylwetek reprezentujących je nauczycieli. Te najbardziej znane przedstawia tab. 11.

www.waip.com.pl

B. Nirnucrfco. KuMfonnir aiotnr, Wanawi 2007. ISSN ¥7S-SJ-«K0?.l1 -B.« »y, WAlP 2007

78 Rozdział 2. Poznajmy się Ncei uczniów l nauczyciele

Tabela 11. Skrajne typy nauczycieli na tle wybranych zawodów i zamiłowań

RODZAJ SYSTEMU	TYP NAUCZYCIELA	ANALOGIA	NACZELNA WARTOŚĆ	CHARAKTERYSTYCZNE WARTOŚCI
AUTORYTARNY	Surowy brygadzista	Dowódca wojskowy	Dyscyplina	Nakazuje, kontroluje, karze
	Bezlitosny krytyk	Krytyk literacki	Doskonałość	Znajduje i koryguje błędy, ocenia
HUMANISTYCZNY	Czuły terapeuta	lekarz psychiatra	Zrozumienie	Wysłuchuje, współczuje, pomaga
	Bezkrytyczny entuzjasta	Miłośnik sztuki	Przeżycie	Zachywca się, cieszy się, chwali
TECHM0L0GIC2NY	Zdolny trener	Trener sportowy	Wysiłek	Organizuje, dopinguje, czuwa
	Sprytny menedżer	Przedsiębiorca	Efektywność	Kontraktuje, odbiera produkt

Autorytarny system kształcenia, oparty na władzy nauczyciela nie jest do-brym wzorem, więc jego charakterystyka pojawi się w późniejszych rozdziałach. Dwa pozostałe systemy zostały zaprezentowane przez nauczycieli o właściwościach pokazanych w tab. 12.

Tabela 12. Różnice incywidualne między dwojgiem rduczycieli

NAUCZYCIEL	WŁAŚCIWOŚCI NAUCZYCIELA			WŁAŚCIWOŚCI SYSTEMU KSZTAŁCENIA
	Temperament	(echa dominu^ca	Droga do zawodu	Rodzaj systemu	Główny aspekt kształcenia	Organizacja pracy	Reakcja na grę uczma
p. fekja	sangwimczny	intuiąa	zabawy dydaktyczne	humanistyczny	emocjonalno- -motywacyjny	wspólnota dydaktyczna	czynne słuchanie
p. Edmund	flegmatyczny	inteligencja	znajomość przedmiotu	technologiczny	poznawczy	kształcenie wielostopniowe	sprawdzę r*? osiggreęć

Humanistyczny system kształcenia jest oparty na zaspokajaniu potrzeb uczniów, a technologiczny system kształcenia - na dążeniu do skuteczności. Te dwa różne założenia prowadzą do odmiennego traktowania poszczególnych składników sytuacji dydaktycznej i roli nauczyciela - bardziej wychowawcy lub bardziej organizatora pracy uczniów.

Systemy kształcenia pani Humańskiej i pana Technologowicza rozwijają się nadal, dzięki ich postawie refleksyjnego praktyka, umiejętnie korzystającego z doświadczeń zawodowych. Wśród tych doświadczeń największą rolę