image085 (11)

B. Nirmwtko, Kształcęwńt szftoOie, Warszawa 2007.

ISasJ 9?8-83-«OSO?-l I -8. i by WAll' 2iXi7

Podsumowań* 171

Wprowadzenie do teorii programu szkolnego pojęcia czynności, jako celowego zachowania opanowywanego przez ucznia, pozwala na zbudowanie trójwymiarowego dynamicznego modelu treści kształcenia (rys. 9), w którym znaczenie poszczególnych wymiarów jest następujące:

Tabela 29. Trójwymiarowy dynamiczny mocel trpści kształcenia

WYMIAR TREŚCI	ZNACZENIA
1. (elekuiohem	Właściwości ucznia, uzyskane przez mego po opanowaniu czynności
2. Mateiicł kształtem	Informacja wykorzystywana przy wykonywaniu czynności
i Wymagania p/ogrmowe	Poziom opanowania czynności pod względem świadomości i sprawności
(4. Przebieg kształcenia)	Etapy emocjonalnego i poznawczego opanowywania czynności

Proces budowania autorskiego programu kształcenia polega na analizie i syntezie przewidywanej treści kształcenia według kolejnych wymiarów:

1.    Cele kształcenia są najpierw ustanawiane w postaci ogólnej, hasłowej, a potem przekształcane na postać operacyjną, pozwalającą na obserwacje przebiegu i wyniku odpowiednich czynności. Ten proces przekształcania, nazywany ope-racjonalizacją celów kształcenia, pozwala uniknąć programu ukrytego, jaki mógłby funkcjonować, gdyby cele kształcenia pozostały deklaratywne, a czynności opanowywane przez uczniów były od nich niezależne.

2.    Materiał kształcenia podlega podziałowi na względnie samodzielne moduły programowe, a następnie strukturyzacji, prowadzącej do ustalenia zależności między modułami. Pożądane jest sporządzenie grafu struktury materiału - wykresu przedstawiającego autorską koncepcję programową. To powinno pozwolić na uniknięcie encyklopedyzmu w postaci przeładowania programu słabo powiązanymi informacjami.

3.    Wymagania programowe podlegają podziałowi na podstawowe, uprawniające do zaliczenia danego zakresu treści, i ponadpodstawowe, uprawniające do wyższych ocen opanowania tego zakresu. Ewentualne dalsze podziały tych dwu poziomów' wymagań mogą doprowadzić do wyodrębnienia tylu poziomów, ile pozytywnych stopni szkolnych obejmuje stosowana skala. Wśród nich są zwykle osiągnięcia konieczne, umożliwiające dalsze uczenie się przedmiotu (stopień „dopuszczający”) i osiągnięcia wykraczające poza ustaloną treść kształcenia.

wvAv.waip.com.pl

172 Rozdział 5 Autorskie programy ksnakeiw

Ważne jest znaczenie treściowe każdego poziomu, to jest określenie, jakie czynności do opanowania się przewiduje.

4. Ustopniowanie wymagań umożliwia kształcenie według wymagań, w którym uczniowie pracują na wybranym przez siebie poziomie. Daje im to możliwość rozwoju ukierunkowanego, podnoszącego osiągnięcia w zakresie głównych zainteresowań i uzdolnień, w przeciwieństwie do rozwoju wszechstronnego, równomiernego, zakładanego w szkole jednolitej, w której wymagania są (w zasadzie) jednakowe wobec wszystkich uczniów.

W toku wdrażania autorskiego programu kształcenia niezbędna jest jego ewa-luacja kształtująca, prowadząca do bieżących ulepszeń, na koniec wdrażania - ewałuacja sumująca, która wartościuje gotowy program. Ewaluacja może być dokonywana analitycznie, za pomocą szczegółowych inwentarzy programowych, lub holistycznie, za pomocą pewnej liczby pytań o pracę uczniów i nauczycieli wykonywaną według programu.

Jakość uczenia się według programu kształcenia jest głównym kryterium oceny tego programu.

Główne pojęcia

wymagania ustopniowane standardy edukacyjne minimum kompetencji osiągnięcia konieczne wymagania podstawowe wymagań ia ponadpodstawowe kształcenie według wymagań znaczenie treściowe rozwój wszechstronny rozwój ukierunkowany ewaluacja kształtująca ewaluacja sumująca i nwenta rz progra mow y

program kształcenia plan dydaktyczny program autorski program modułowy program ukryty

trójwymiarowy model treści kształcenia cel ogólny cel operacyjny

operacjonali/acja celów kształcenia materiał kształcenia strukturyzacja materiału graf struktury materiału wymagania programowe

Ćwiczenia

1. Napis/.: (a) trzy zdania dotyczące niepedagogicznych dziedzin twojej działalności, w których pojawi się słowo „program" i (b) trzy inne zdania, w których pojawi się słowo „plan". Jaką różnicę dostrzegasz między dokumentami (pomysłami) w grupach (a) i (b)? Który z nich jest podstawą dla drugiego?