img006

Romantyzm

Zagadnienie	Podstawowe informaeje
Czas trwania	Europa ■    Początek epoki - 1789r. (wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej). ■    Koniec epoki - 1848r. (Wiosna Ludów) Polska •    Początek epoki to rok 1822, w którym został wydany pierwszy tom „Poezji” Adama Mickiewicza. *    Koniec epoki to rok 1863, czyli wybuch powstania styczniowego.
Nazwa epoki	*    Wywodzi się pośrednio z łacińskiego „romanus”, co znaczy rzymski - choć właśnie wcale nie o rzymską kulturę tu chodzi. *    Nazwę „romańskie” stosowano wobec języków tubylczych w prowincjach rzymskich, romancami zaś zwano podania i legendy tych ludów - pełne baśniowości i fantastyki. ■ 1 to jest prawdziwe źródło i inspiracja epoki romantycznej, bo tak zaczęto nazywać całokształt XIX - wiecznej estetyki i filozofii zafascynowanej ideałami zupełnie nieklasycznymi.
Filozofia	■    Opozycyjna wobec tradycji oświeceniowej. ■    Pojmuje świat jako żywy, wciąż stający się i rozwijający element większej całości. ■    Świat poznawany jest dzięki intuicji, wyobraźni i uczuciom (odrzucenie racjonalizmu). ■    Filozofia głosi ideał „człowieka wewnętrznego”, indywidualisty zbuntowanego przeciwko światu, nonnom społecznym, walczącego w imię zbiorowości. ■    Natura to pośrednik w kontakcie z Bogiem. ■    Ważny nurt w polskim romantyzmie to mesjanizm.
Sztuka	■    Wysuwa na pierwszy plan indywidualność twórczą artysty. ■    Nawiązuje do dziel średniowiecznych (gotyk), ludowych i orientalnych (świat arabski) ■    Inspirowana jest głównie naturą. ■    Silnie zaznaczone jest dążenie do syntezy sztuk. ■    Szczególnie wysoko ceniona jest muzyka i poezja. ■    Malarze wyszli w plener, pojawiły się pejzaże malowane przy użyciu szerokiej palety barw. Ich obrazy oddają emocje, zapełniają je także postacie fantastyczne i nadnaturalne. ■    Wybitni przedstawiciele malarstwa - Joseph Turner, John Constable, William Blake, Eugene Delacroix, Theodore Gericault, Jean Augustę Ingres, Caspar Dawid Friedrich, Francisco Goya.
Zagadnienia polityczne	Europa *    Rozwój romantyzmu związany jest z ruchami rewolucyjnymi i wolnościowymi, które miały miejsce w wielu krajach Europy (powstanie greckie 1824r., powstanie dekabrystów 1825r„ powstanie listopadowa 1830r., ruchy rewolucyjne we Francji 1832r., powstanie ruchu czartystow'skiego w Anglii 1836r., Wiosna Ludów 1848r.). ■    Wzrost świadomości narodowej. ■    Wczesny okres romantyzmu to wojny napoleońskie, koniec tego okresu zbiega się z klęską Napoleona pod Waterloo i z kongresem wiedeńskim (1815r.) Polska ■    Preromantyzm to walka Legionów Polskich, utworzenie Księstwa Warszawskiego (1807r.), a później Królestwa Polskiego (1815r.). ■    Początkowa dość powszechna akceptacja statusu Królestwa Polskiego. ■    Polityka rusyfikacji i germanizacji prowadzona przez zaborców; proces filomatów. ■    Wybuch powitania listopadowego i wojna polsko-rosyjska 1830-31. ■    Utracona niepodległość Polski stałym motywem twórczości literackiej. *    Poczucie wspólnoty ciemiężonych ludów' (wojna o niepodległość Grecji, Wiosna Ludów). /
Sytuacja społeczna, czynniki gospodarcze	Europa ■    Rewolucje burżuazyjne zmieniły' strukturę społeczną krajów', w któiych się odbyły. ■    Obalenie systemu feudalnego uświadomiło ludziom nietrwalość wszelkiego porządku społecznego. ■    Do głosu doszła nowa warstwa społeczna, czyli mieszczaństwo. Zaczęło ono domagać się nowej, odpowiadającej im sztuki. Polska •    Najważniejsze dzieła literackie powstają na emigracji (Paryż). ■    Duże znaczenie mecenatu kulturalnego Czartoryskich. ■    W kraju trwa rozwój gospodarczy (m.in. przemysł włókienniczy, pierwsze koleje). ■    Maleje rola arystokracji i ziemiaństwa, rośnie rola mieszczaństwa. ■    Stale obecna jest kwestia chłopska (w zaborze rosyjskim cały czas istnieje pańszczy zna). •    Wielki wstrząs społeczny wywołany rabacją galicyjską 1846.
Wpływy zewnętrzne, język literatury	•    Romanty zm w Europie został poprzedzony okresem „burzy' i naporu” •    Silne oddziaływanie literatury romantycznej (bądź zawierającej pierwiastki romantyczne) innych krajów (zwłaszcza literatura niemiecka: Goethe, Schiller: angielska: Szekspir, Byron) •    Język staje się ostoją polskości. •    Programowe odwoływanie się do języka ludu i literatury' ludowej.

9