3582364316

Literatura współczesna

Zagadnienie	Podstawowe informacje
Czas trwania	od połowy XX w. do dziś
Filozofia	-    wiele różnych nurtów -    najgłośniejszy kierunek to postmodernizm, głoszący nieistnienie obiektywnej prawdy i względność prawd indywidualnych, innych dla każdego człowieka, a skutkiem tego jałowość sporów etycznych, estetycznych czy nawet naukowych
Sztuka	-    brak jednego wyraźnie dominującego nurtu, częste zmiany mody -    chętne sięganie do technik takich jak kolaż, happening, nagrania wideo -    szokowanie widza (np. epatowanie seksem, wulgarnym słownictwem) uważane niekiedy za ważny cel artystyczny, ważniejszy niż np. doskonałość formalna
Zagadnienia polityczne	-    przez kilkadziesiąt lat uzależnienie polityczne Polski od ZSRR -    w latach 90. XX w. odzyskanie niezależności i zwrot ku Zachodowi
Sytuacja społeczna, czynniki gospodarcze	-    w okresie PRL-u brak wolności ekonomicznej, politycznej i twórczej; wszystkie sfery życia społecznego uzależnione od decyzji partyjnej elity -    degradacja życia codziennego (kolejki, braki w zaopatrzeniu, buble), języka (partyjna nowomowa), etyki (bumelanctwo, niedbalstwo w pracy) -w latach 90. XX w. eksplozja przedsiębiorczości i przemiany społeczne; z jednej strony nowi ludzie sukcesu, z drugiej bezrobocie, zagubienie i beznadziejność
Wpływy zewnętrzne, język	-    w okresie PRL-u odgórne narzucanie oficjalnie popieranych tematów i twórców; cenzura nie pozwala rozpowszechniać utworów uznanych za nieprawomyślne -język literatury zbliżony do języka potocznego -    u wielu twórców poszukiwania językowe
Cele i główne cechy literatury	-    po okresie PRL-u zaangażowanie się wielu twórców przeciwko narzuconej władzy (wydawanie utworów poza zasięgiem cenzury: w podziemiu lub za granicą) -    charakterystyczny jest autotematyzm (skupienie się na twórcy i procesie tworzenia), dyskursywizacja (dialog z czytelnikiem, pozornie chaotyczny rozwój wypowiedzi), eklektyzm (łączenie różnych stylów i gatunków literackich w jednym dziele), ironia (dystans do własnej wypowiedzi, niekiedy ostentacyjna), intertekstualność (gra literacka, odsyłanie do innych dzieł, cytaty, kolaże) -    u wielu poetów tendencje klasycyzujące — nawiązywanie do dawnych stylów
Tematyka	-    dramatyczne przeżycia wojenne, podważające sens etyki czy religii; holokaust -    człowiek w groteskowym świecie PRL-u -    świat dzieciństwa, często wspomnienia wojenne lub z półmitycznych Kresów -    sztuka, poezja, proces twórczy, codzienne przeżycia artysty -    poszukiwanie opoki moralnej lub wyraz braku niewzruszonych prawd
Typ autora	-    niewzruszony autorytet moralny, wypowiadający się publicznie na różne tematy -    opozycjonista, buntownik, sprzeciwiający się konwencjom i autorytetom -    osoba unikająca rozgłosu, rzadko dzieląca się swymi lirycznymi przemyśleniami
Typowy bohater	-    pisarz tworzący swe dzieło czy piszący wspomnienia -    człowiek zbuntowany, ale i zagubiony, osaczony
Zasady poezji	zdecydowanie przeważa wiersz wolny, często z dobitnymi przerzutniami i poszukiwaniami językowymi; rym i rytm zasadniczo tylko w funkcji stylizacyjnej
Uprawiane gatunki literackie; najbardziej znane dzieła	liryka: utwory Wisławy Szymborskiej, Zbigniewa Herberta, Jana Twardowskiego powieść-groteska: Tadeusz Konwicki Mata apokalipsa dramat groteskowy: Tadeusz Różewicz Kartoteka, Sławomir Mrożek Tango esej: Czesław Miłosz Ziemia Ulro, Zbigniew Herbert Barbarzyńca w ogrodzie różne odmiany dziennika: Marii Dąbrowskiej, Witolda Gombrowicza sylwa współczesna: Czesław Miłosz Piesek przydrożny

Podstawowe informacje