img009 (48)

dostrzec,, że w mniejszych ośrodkach osiedla i grodzenie przyjmowane są z większym entuzjazmem:

Komfortowy, wykończony „pod klucz” lokal w prestiżowej dzielnicy może kosztować trzy. a nawet cztery razy więcej. Nowo powstające luksusowe osiedla są alternatywą dla dzielnic Trójmiasta, tradycyjnie uznawanych za prestiżowe [...]. Wiele osób decyduje się na przeprowadzkę do strzeżonego osiedla, licząc na większe bezpieczeństwo i komfort mieszkania. Oczywiście, >v Trójmiaście i na jego przedmieściach nie powstało w minionym dziesięcioleciu tak dużo ekskluzywnych osiedli, jak u' Warszawie czy Poznaniu, ale widać, że coraz więcej firm budowlanych zamierza realizować podobne inwestycje (kursywa - J.G.) (nr 53).

Także Poznań, mimo licznych realizacji, „nie nadąża za przemianami”. Jak ironicznie zauważa dziennikarz:

Tuż za miastem też grodzi się jednorodzinne enklawy. Na Łacinie osiedle stawiane przez Atancra rozedmie się za kilka lat do rozmiarów średniowiecznego Poznania [...]. Stolicy jednak nie pobijemy. Trwa tam właśnie grodzenie 17 hektarów osiedla Kabaty. U nas rekord długości bije chyba postawiony na wiosnę niebieski plot Politechniki (kursywa - J.G.) (nr 106).

W analizowanym okresie dominują artykuły poświęcone zjawisku grodzenia oraz osiedlom pochodzącym z Warszawy, gdzie skala zjawiska jest największa, a tempo przemian najszybsze. Tylko '/■> artykułów dotyczy innych miast Polski, m.in. Poznania, Katowic, Trójmiasta, Lodzi, Wrocławia, Katowic. Jak prognozuje w 2000 roku tekst z katowickiego dodatku „Gazety Wyborczej”: „Za dwa, trzy lata czeka nas boom na luksusowe nieruchomości, jaki dziś przeżywa Warszawa [...]. Dziś na Śląsku i w Zagłębiu są miejsca, gdzie mieszkania czy domy są droższe od przeciętnych na rynku. Niewiele jednak jest miejsc naprawdę luksusowych, zamkniętych, strzeżonych przez całą dobę osiedli czy apartamentowców” (nr 3 I ).

Po lekturze dodatków regionalnych można niejednokrotnie odnieść wrażenie, że osiedla grodzone są wręcz wyczekiwane - jako forpoczta modernizacji i postępu. Ta ich „modernizacyjna” funkcja wydaje się zresztą powszechna. Przemiany miast, wywołujące protesty i krytykę środowisk profesjonalnych, w potocznym odbiorze są traktowane jako pozytywne: poprawiają wizerunek osiedli, dzielnic i całych ośrodków. Osiedla grodzone wpisują się w pewnym stopniu w polski schemat „przedsiębiorczego” podejścia do strategii rozwoju. Stanowią symbol rozwoju miasta oraz dobrobytu jego mieszkańców.

Przekonanie o pozytywnym wpływie osiedli grodzonych na wizerunek miast, zwłaszcza tych mniejszych, jest na tyle silne, że w końcowej fazie analizowanego okresu krytycy zjawiska dążą do wykazania, żc moda na osiedla grodzone już przeminęła. Osiedla takie są po prostu passe. Symptomatyczny jest podtytuł artykułu Turlanie platformy pod Marinę z 2005 roku, nawiązującego do akcji artystycznej grupy He-avy Trash, który informuje: „My wciąż budujemy grodzone osiedla, a w Ameryce już się z nich śmieją” (nr 115). W podobnym duchu wypowiada się także na łamach poznańskiego dodatku „Gazety Wyborczej” Andreas Billert. który zajmował się m.in. rewitalizacją Lubeki i Frankfurtu nad Odrą oraz poznańskiej Środki. Stawiając pod znakiem zapytania europejskość Poznania, pisze:

Miasto europejskie nie planuje przekształcania tego, co zielone, w to, co betonowe, i tego, co otwarte dla wszystkich, te to, co zamknięte i strzeżone dla nielicznych. Poznań oczekuje niecierpliwie roku 2012, gdy odbędą się tu mecze piłkarskich Mistrzostw Europy. I już myśli o następnej ważnej dacie - w roku 2016 pragnie zostać Europejską Stolicą Kultury. Przy okazji tych ważnych wydarzeń nasi goście będą mogli przekonać się między innymi, jak europejski jest Poznań. (...)

Na deweloperach nie oprzemy rozwoju Poznania.

(...) Wbrew ustalonym i już dziś staromodnym opiniom inwestorzy wysokiej klasy nie są bowiem zainteresowani wyłącznie dostarczaniem im coraz to nowych, jeszcze niezabudowanych gruntów i planów miejscowych. Chcą tego jedynie inwestorzy liczący na szybki zwrot wyłożonego kapitału. Ale na takich nic sposób opierać nowoczesnego rozwoju miasta. Do tej grupy inwestorów należą stawiający masowo mieszkania deweloperzy (kursywa - J.G.) (nr 15S).

UCZESTNICY DYSKURSU

W dyskursie dotyczącym osiedli grodzonych można dostrzec kilka grup ważnych uczestników. Prócz mieszkańców i sąsiadów, którym poświęcony zostanie osobny fragment tej pracy¹⁵¹, kluczowy-

¹⁵¹ Relacje między mieszkańcami danego osiedla oraz relacje pomiędzy mieszkańcami danej wspólnoty a ich sąsiadami zostaną szczegółowo przedstawione w podrozdziale Relacje.

159