img016 (48)

wiejskich i związek ten jest stosunkowo słaby (por. tabela nr 2). Rzecznicy tej hipotezy wyjaśniają zależność jednak nie w kategoriach programów zjednujących wyborców, ale istnienia powiązanych z długo urzędującym burmistrzem lojalnych grup zawodowych zatrudnianych w różnych podmiotach podległych lub powiązanych z władzami gminy²⁸.

Istnienie lokalnych instytucji partycypacji obywatelskiej (takich, jak lokalna inicjatywa uchwałodawcza, regulacje dotyczące konsultacji społecznych na poziomie lokalnym, partycypacyjne opracowanie lokalnych strategii rozwoju) wykazuje dodatni, choć słaby związek z poziomem obywatelstwa społecznego na wsi (p=0,208). Na zależność tę mogą składać się dwa zjawiska - procesy lokalnej mobilizacji politycznej wpływające zarówno na istnienie rozbudowanych instrumentów partycypacji, jak i „hojne” obywatelstwo społeczne, bądź też istnienie „społecznie wrażliwych” władz lokalnych, które zarówno propagują instrumenty partycypacji, jak i podejmują decyzje o relatywnie wysokich nakładach na politykę społeczną. Także oba te mechanizmy mogą się ujawniać w przypadku związków obywatelstwa społecznego ze skalą zadań społecznych przekazanych do realizacji organizacjom pozarządowym. Zależność ta jest znacznie silniejsza w miastach, występuje jednak w obu podgrupach badanych gmin - można przypuszczać, że organizacje, którym zlecono lub powierzono prowadzenie zadań z polityki społecznej są zarówno społecznym otoczeniem wywierającym pozytywny wpływ na skalę samorządowych działań z polityki społecznej, jak i, że większej aktywności samorządu w sprawach społecznych towarzyszy większa skłonność do przekazywania części zadań trzeciemu sektorowi.

Zgromadzone dane nasuwają hipotezę o istnieniu takich politycznych uwarunkowań lokalnego obywatelstwa społecznego, które wymykają się zastosowanym w niniejszych badaniach wskaźnikom ilościowym. Jak widać na wykresie 7, istnieją gminy, które przy zbliżonej sytuacji ekonomicznej i społecznej powadzą politykę społeczną o dość różnej skali i charakterze. Dotyczy to w szczególności dobrze sytuowanych gmin podmiejskich. O ile bowiem w przypadku peryferyjnych gmin wiejskich lokalne obywatelstwo społeczne jest wkomponowane we

"^s G. Masik, Wpłv\v polil vki lokalnej na warunki i jakość żvcia. Scholar. Warszawa 2010. s. 92.

wspomniany, niekorzystny lokalny „kompleks rozwojowy”, o tyle relatywnie sprzyjająca sytuacja społeczno-gospodarcza gmin podmiejskich daje większe możliwości wyborów politycznych co do wydatkowania samorządowych środków. Te gminy, jak się wydaje, traktować można w dalszych badaniach jako „poligon doświadczalny” lokalnej polityki społecznej. I tak, wykres 7 obrazuje m.in. różnice w poziomie obywatelstwa społecznego między podobnymi pod względem dochodów własnych -Pruszkowem i Wołominem. Jednocześnie, jak widać na wykresie 6, np. między Wołominem a Legionowem istnieją diametralne różnice w charakterze lokalnego obywatelstwa społecznego.

Wykres nr 7

Podwarszawskie gminy relatywnie wysokiego i niskiego pozi obywatelstwa społecznego na tle zbadanych

Źródło: badania własne

16