img023 (77)

16

I

Duży wpływ na proces brunatnienia wywiera roślinność leśna, ponieważ kwaśne substancje próchniczne powodują ługowanie węglanów i obniżenie wartości pH (w poziomie pH wynosi 6,5 - 7). W częściach ziemistych często brak jest węglanów mimo występowania odłamków skały wapiennej.

Rędziny brunatne użytkowane rolniczo zaliczono do klas bonitacyjnych IVa i IVb, a czasem do V. Rędziny te występują najczęściej na terenie Kielecczyzny,    —. —

e.    Rędziny próchniczne górskie występują w wyższych położeniach strefy górskiej. Mają one budowę profilu AC-C. Tworzą się z wapieni różnych formacji geologicznych, są zasobne w próchnicę amorficzno--murszastą. Miąższość poziomu AC wynosi około 30-70 cm. Zawartość substancji organicznej dochodzi do 25%.

f.    Rędziny butwinowe górskie, o budowie profilu A_q-A^MC-C, wytworzone są z wapieni w terenach górskich (głównie Tatry, sporadycznie Pieniny). Pokrywa je głównie roślinność lasów świerkowych i kosodrzewina .

Rędziny te charakteryzują się podpoziomem butwinowym (A^) o miąższości około 30 cm i więcej, pod którym występuje poziom A^C z próchnicą właściwą, przechodzący stopniowo w skałę macierzystą C.

g.    Rędziny czerwonoziemne reliktowe powstały w wyniku wietrzenia wapieni w trzeciorzędzie. Rędziny te mają budowę profilu A^--RbC-CRb-C (Rb oznacza procesy rubifikacji). Barwa wierzchnich warstw jest czerwonobrunatna. Zwietrzelina zawiera pewne ilości li-monitu i getytu. Ten typ wietrzenia wskazuje na proces czerwono-ziemny, który mógł przebiegać w warunkach klimatu gorącego i wilgotnego. Gleby podtypu czerwonoziemnego spotyka się w Górach Świętokrzyskich, gdzie wytworzyły się m.in. z wapieni dewoński.ch i perm-skich oraz z osadów wapiennych jury białej. Wśród rędzin czerwono-ziemnych występują dwie odmiany: terra rossa i terrafusca.

2. Pararędziny

Pararędziny wytworzyły się ze skał osadowych zasobnych w węglany. Głównymi skałami macierzystymi tych gleb są łupki ilaste, piaskowce ze spoiwem węglanowym oraz skały luźne zawierające CaCO^: żwiry, piaski, utwory pyłowe, gliny i iły. Na właściwości fizykochemiczne pararędzin wpływa nie tylko ilość, ale i jakość węglanów zawartych w skale macierzystej. Pararędziny mają budowę profilu Aj-C lub AC-C, ale mogą wystąpić poziomy przejściowe. Pod względem fizykochemicznym gleby tego typu odznaczają się bardzo dużym stopniem wysycenia kationami zasadowymi, a zawartość CaCO^ w poziomie dochodzi, do 10^ Pararędziny stanowią siedliska lasu liściastego lub mieszanego, a także roślinności trawiastej.

W Polsce pararędziny występują na małym obszarze, są dość pospo lite na Mazurach i na Pomorzu Zachodnim. Gleby te nie są jeszcze dobrze rozpoznana i przebadane, bowiem niedawno zostały wyodrębnione w systematyce gleb Polski. Pararędziny występują na ogół w kompleksie z innymi glebami użytkowanymi rolniczo, ich przydatność rolnicza zależy od właściwości skały macierzystej.

Wyróżniono następujące podtypy pararędzin: inicjalne, właściwe, czarnoziemne, brunatne.

Klasa IV. Gleby czarnoziemne

Gleby czarnoziemne powstały w warunkach klimatu umiarkowanego, i-ontynentalnego, przy udziale roślinności łąkowo-stepowe j lub leś-no-stepowej. Gleby te wytworzyły się również w warunkach klimatu umiarkowanego wilgotnego przy udziale roślinności łąkowej. Czarno-/iemy występujące w południowo-wschodniej i południowej części Polski wytworzyły się z lessów. Do klasy tej zalicza się gleby różniące się mTędzy sobą genezą i warunkami hydrologicznymi, lecz wykazujące zbliżone właściwości biologiczne i fizykochemiczne.

Na terenie Polski występują następujące typy gleb czarnoziem-nych:

szare gleby leśne, czarnoziemy leśno-stepowe, czarnoziemy leśno-łąkowe.

I ‘>/are gleby leśne

W profilu tych gleb wyróżnia się następujące poziomy genetyczne ^An    Warstwa ściółki ma małą miąższość i łatwo się rozkła

du w ciągu roku. Poziom próchniczny A^, miąższości 30-40 cm, ma luirwg ciemnoszarą lub szarą, strukturę gruzełkowatą. W poziomie A^

»»w u i tość próchnicy typu muli (właściwa) wynosi około 3%. Odczyn pn/mmu Aj jest słabo kwaśny. Poziom ten przechodzi stopniowo w |m i /1 om A^B, o miąższości nie większej niż 40-30 cm, barwy szarobru-

unlnn). Niżej znajduje się niekiedy poziom BC_P z plamami i konkre-

L a

• )omi CmCOj. Skałę macierzystą C stanowią lessy lub utwory lessopo-