img061 (43)

Powyższe zestawienie wskazuje, że współczynnik poziomu dysharmonii średniego profilu rozwoju w grupie z autyzmem lekkim nie różni się od współ* czynnika dysharmonii, w grupie z autyzmem znacznym. Rycina 5 ukazuje, iż kształt profilu w grupie z autyzmem znacznym i lekkim jest bardzo zbliżony (tzn. wyniki wyższe i wyniki niższe w obu grupach są uzyskiwane w tych samych skalach). Dzieci autystyczne, niezależnie od stopnia autyzmu, uzyskują wyższe wyniki w takich skalach Jak:

—    percepcja,

—    motoryka mała,

—    motoryka duża,

—    koordynacja w'zrokowo-ru chowa.

Dokonując pomiaru wpływu procesu terapeutycznego na stopień autyzmu, całągrupę dzieci poddano badaniu testem CARS przed podjęciem terapii i po roku jej trwania. W całej grupie średni wynik globalny w skali CARS wyniósł w I badaniu 39,4, wskazując na autyzm znaczny. W badaniu Et średni wynik w skali CARS 35,5 wskazywał na autyzm lekki - umiarkowany. Zastosowanie testu t-Studcnta wykazało, że różnica ta była istotna statystycznie.

Dzieci w I badaniu z autyzmem lekkim - umiarkowanym w' II badaniu w 93% pozostają w tym stanie, a w 6,7% przechodzą na poziom autyzmu znacznego. Natomiast u 48% dzieci, które były w badaniu I ocenione jako autystyczne w stopniu znacznym, w badaniu II stwierdzono autyzm lekki - umiarkowany. 52% dzieci ocenionych jako autystyczne w stopniu znacznym w badaniu I, pomimo oddziaływań terapeutycznych, pozostało na tym poziomie. Na uwagę zwraca fakt, iż żadnemu dziecku nie udało się przejść do grupy z normą. Być może na to, że żadne dziecko nie wyszło z autyzmu, wpłynął czas podjęcia pierwszych oddziaływań terapeutycznych. Cała badana grupa 40 dzieci rozpoczęła terapię po ukończeniu 3. roku życia. Zdaniem Lovaasa tylko wczesna interwencja (około 2. roku życia) umożliwia dziecku pozbycie się cech patologicznych i dalszy prawidłowy rozwój (model terapii Lovaasa opisany został w rozdziale 5.). L. Kanner, który po raz pierwszy opisał autyzm, uważał ten syndrom za zaburzenie wieku dziecięcego. Współcześnie większość badaczy uważa, iż autyzm jest chronicznym, trwającym całe życie zaburzeniem. Podzielany jest pogląd, iż dzieci nie wyrastają z autyzmu, chociaż niektóre charakterystyczne cechy zmieniają się w okresie dojrzewania i późniejszym. Mcsibov, Schopler, Schaffer (1989) objął badaniami skaląCARS 89 osób, które byty badane przed 10. rokiem życia (x^_vicku = 8;7), drugi raz po 13. roku życia (x = 15 ;9). I Izyskane przez niego wyniki wskazują na istotną zmianę poziomu autyzmu. W pierwszym badaniu

ik globalny wyniósł 38,47 (autyzm w stopniu znacznym), w drugim 35,54 tyzm w stopniu lekkim - umiarkowanym). Przyczyn dużej poprawy (w krótkim resie czasu), jaką odnotowano w badaniach własnych, należy poszukiwać Strukturze procesu terapeutycznego oraz badanej grupie. Schopler, Renner 988), omawiając skalę CARS, zwracają uwagę, iż często między I a Ił osza-waniem występuje efekt poprawy, pojawiający się po początkowych staraniach rapeuty w pracy z dzieckiem, które wcześniej nie uczestniczyło w terapii, onieważ 60% dzieci z badanej grupy dłużej (ponad 1 rok) uczestniczyło w teraj, trudno wyjaśnić uzyskane wyniki tylko efektem opisanym przez Schople-Wydaje się, że bardziej znaczącej przyczyny zmian w poziomie autyzmu między I a II badaniem, należy szukać w strukturze programu terapeutyczne-Specyficznym wyróżnikiem tego standardowego programu był fakt, że wobec szystkich dzieci, niezależnie od czasu trwania wcześniejszej terapii, po pierwszy zastosowane zostały elementy systemu edukacyjno-terapeutyczne-TEACCH E. Schoplera.

W toku dalszej analizy wyników badań własnych, w skali CARS rozpatry-*no zmiany w poszczególnych podskalach, w całej badanej grupie. Analiza itystyczna, wykonana przy zastosowaniu testu znaków, wykazała istnienie Istotnych różnic wyników w 13 skalach (na 15) testu CARS przed i po terapii, iała badana grupa w badaniu II uzyskała w tych skalach niższe wyniki świadczące o poprawie. W dwóch skalach: IV — posługiwanie się ciałem, XIV — poziom i harmonijność rozwoju intelektualnego, zmiany okazały się nieistotne statystycznie.

Wśród 13 skal, w których wyniki ulegały istotnej zmianie, największa poprawa (obniżenie wyników) wystąpiła w:

—    I naśladowanie;

—    VI adaptacja do zmian;

—    IX posługiwanie się zmysłami smaku, węchu, dotyku;

—    X lęk i niepokój.

Najmniejsze (ale istotne) zmiany wystąpiły w skalach:

—    I kontakty społeczne;

—    Ili reakcje emocjonalne;

—    XII komunikacja niewerbalna;

—    XIII poziom aktywności;

—    VIII reakcje słuchowe.

Następnie podjęta została analiza podgrupy dzieci, którą stanowiło 12 osób, które w pierwszym badaniu miały poziom autyzmu znaczny, a w drugim lekki - umiarkowany. Autorka starała się uzyskać odpowiedź na pytanie: które skale zadecydowały o globalnej poprawie w tej grupie?