img209 (8)

nie wyjaśnić uczniom termin tytuł. Ważne jest, aby wiedzieli, że tytuł zawiera krótką syntezę treści tekstu, jego główny, istotny sens. Obmyślanie tytułów do tekstów stanowi bardzo dobrą okazję do przeprowadzenia rozumowania i wnioskowania — czynności szczególnie przydatnych w kształtowaniu prawidłowego odbioru treści tekstu.

Innym rodzajem ćwiczeń w rozumieniu treści czytanego tekstu jest wyjaśnianie tytułu nadanego tekstowi przez autora. Aby zrozumieć tytuł, trzeba dobrze znać treść tekstu i orientować się w jego szczegółach. Mamy tu więc do czynienia ze swoistego rodzaju analizą treści.

Do tej formy ćwiczeń najbardziej nadają się teksty o tytułach zawierających jakąś „niewiadomą”, takie np. jak: „W ogródku szkolnym”, „Nowina Kazia”, „Babcia opowiada”, „Co dzieci widziały w lesie”¹. Aby pomóc dzieciom w wyjaśnianiu takich tytułów, można stosować pytania naprowadzające w rodzaju: „Co się dzieje w ogródku szkolnym?”, „Jaką nowinę miał Kazio?”, „Co babcia opowiadała?”, „Komu opowiadała?” itp.

Niektóre teksty w Elementarzu mają tytuły, które można zastąpić innymi tytułami, zaproponowanymi przez dzieci na podstawie znajomości (a więc i zrozumienia) treści tekstu.

Tytuły proponowane przez dzieci mogą mieć formę skróconą, analogiczną do tytułów podanych przy tekście albo formę krótkiego zdania pojedynczego.

Od II klasy począwszy w ćwiczeniach umiejętności prawidłowego odbioru treści wykorzystuje się teksty z podręczników i pozycje lekturowe. Podobnie jak w klasie I posługujemy się tu pytaniami i poleceniami, przy czym powinny one iść w kierunku wyszukiwania problemów, które mogłyby wzbudzić zainteresowanie uczniów. Chodzi o to, aby wdrożyć ich do zastanawiania się przy czytaniu, do twórczej pracy myślowej, odkrywającej to, co bezpośrednio nie jest w tekście przedstawione. Uczeń powinien przy tym nie tylko rozumieć czytany tekst i poprawnie zrelacjonować jego treść, ale także — właśnie dzięki zrozumieniu — wnikliwie tę treść interpretować.

Oto przykłady pytań i poleceń „ukierunkowanych” na problem (na podstawie tekstu z podręcznika dla li lasy IV: Opowiadania z naszej przeszłości):

I) tytuł tekstu „Od Karpat do Bałtyku” (pytania):

„W jaki sposób handlowano na naszych ziemiach w dawnych czasach, przed ponad tysiącem lat?” „Nad czym zamyślili się chłopcy, o których jest mowa w tym opowiadaniu?”

„Dlaczego zjednoczenie plemion słowiańskich należy uważać za ważne wydarzenie?”;

:') tytuł tekstu „Obrona Głogowa” (pytania i polecenia):

„Jak nazwiesz zachowanie się dzieci głogowskich i Głogowian?”

„Uzasadnij swoją odpowiedź”.

„Jakie uczucia budzi w nas opowiadanie o obronie Głogowa?”

„Który fragment tego opo wda dania wywołuje naj-: ilniejsze wrażenie? Dlaczego?”

„Wskaż najważniejszy fragment opowiadania. Nadaj mu tytuł”.

Wybór swojej odpowiedzi na zadane pytanie uczeń IKiwinien uzasadnić w sposób dwojaki: wyjaśniając ją u I.c nymi słowami oraz dosłownie przytaczając zdania t tekstu, które potwierdzają jej słuszność.

Znaki interpunkcyjne, przede wszystkim kropki

|* 67

1

Tytuły zaczerpnięte z Elementarza M. Falskiego.