IMGP0177

len", czyli w* niezmienionym kształcie. Wszyicy pno^uli l*ynii^> wic za żytu ojcu lub po jego śmierci, młodsi bucu zi żytu najstarszego) nic mai4 do tego prawa i musz^ wprowadzić do swojego godła drobny modyfikację świadczący o tym, ze me M „głową rodu", czyłi najstarszym przedstawicielem najstarsze} p łęzi. Modyfikację tę nazywamy uszczcrbiciuem. Nic dotyczy ona kobiet: niezamężne córki noszą godło ojca, a kobiety zamęzne mają na ogól herby, w których na tci samej tarczy obok godła ojca występuje godło męża. Uszczerbicnia występują głównie w krajach o heraldyce „klasycznej" czyli tych, gdzie herby w XII wieku powstawały na połach bitew: we Francji, Angin, Szkocji, Holandii, Niemczech nad Renem, Szwajcarii. Gdzie indziej są rzadsze {w Skandynawii, Austrii, Hiszpanii i Portugalii) lub tez niemal nie występują (Italia).

Modyfikacja rodowego godła przez młodszego przedstawiciela rodu zachodzi w różny sposób: można dodać albo usunąć figurę, zmienić kolor, nadać barwę tła łigurzc i odwrotnie. Początkowo uszczerbicnia, przydatne podczas turniejów, są dobrze widoczne. Z czasem coraz mniej chętnie się demonstruje, ze się jest młodszym bratem, i woli się uszczerbicnia subtelne, takie jak dodanie małej figury. A jako że herby są dziedziczne, zdarza się, ze po upływie kilku pokoleń i kolejnych modyfikacjach godła gałęzi młodszych przestają być podobne do godeł gałęzi starszych. Bywa też, że przeciwnie, podobieństwo zachodzące między herbami dwóch rodzin pozornie ze sobą niespokrewmonych pozwala stwierdzić, że mają wspólnego przodka. Heraldyka, cenna pomocnica genealogu, ułatwia ustalenie tożsamości poszczególnych osób, odtworzenie ich imion, odkrycie związków i pokrewieństwa, odróżnienie homommów³¹.

Od XIII wieku większość herbów jest ściśle związana z rodem i imieniem. Istnieją jednak takie, które łączy z imieniem jeszcze ściślejszy związek: heraldycy nazywają je „herbami mówiącymi". Trudno jest je scharakteryzować, ponieważ wypowiadają

•** Uszczcrtncnu są lematem następujących prac. L fVj»thr Je lo»ćsm, In Baturę* d'opres te$ tceauz, „Archnes het .lUujties suinct I INk ⁽ 10, * W >78, 9B-100, 104-116 i 121-128; K. tlnrrc ot Camc. ffawUtir Cdbi »

^Dweinpmeni oi thftereih, mx “>⁽    •< ^f    Loinkrn I%1, Atatłrmic pitertu

^ uoflaftt dhCiakJHjuc, flrtuifim.

V    tłjnul* v>< i * 'ii! i< -i ,

^ htuarik* 1988.