IMG733 (2)

Esteticka funkce, norma a hodnota jako socialni fakty (z tomu Słudie z estetiky, Praga 1966)

Szkic był drukowany jako książka w 1936 r.

Rozprawa, prezentowana tu w formie książkowej, była publikowana już częściowo w przeglądzie „Socialni problemy” (r. IV, 1935), gdzie pod tytułem Funkcja estetyczna i norma estetyczna jako fakty społeczne ukazały się jej pierwsze dwa rozdziały. Następne dwa: trzeci i czwarty, ukazują się po raz pierwszy w tej książce.¹ Różny czas powstania i druku poszczególnych części pracy nie oznacza jednak jej treściowego rozłamania. Pojęcia estetycznej funkcji, normy i wartości wiążą się z sobą tak ściśle, że właściwie stanowią tylko trzy aspekty tego, co estetyczne; dlatego rozprawia poświęcona jednemu z nich i nie uwzględniająca dwóch pozostałych byłaby z konieczności niepełna. Każde z tych pojęć zawiera jednak swoją własną problematykę; fakt ten powoduje trzystopniowy układ pracy (rozdział czwarty ma charakter podsumowujący).

Na wstępie należy poświęcić kilka słów celom, które przyświecają niniejszej pracy. Poprzedzał ją szereg studiów, opartych na konkretnym materiale, przede wszystkim literackim, ale zmierzających za każdym razem ku wnioskom ogólnym; sprawę główną stanowiło tu zawsze dążenie do odkrycia podstawowych zasad budowy dzieła artystycznego. Jest rzeczą naturalną, że założenia poznawcze, chociaż w zasadzie nie uległy zmianom, trwając na stanowisku immanencji, to jest wewnętrznych prawidłowości rozwoju struktury artystycznej, rozwijały się z biegiem czasu. O ile początkowo nastąpiło zbliżenie do teoretycznych zasad rosyjskiego formalizmu broniącego pełnej autonomii sztuki wobec zjawisk przynależnych do innych rozwijających się szeregów, z którymi