IMGD51 (2)

140 Edukacja alternatywna

trzede narodziny, narodziny jego duszy. Młody człowiek odkrywa swój wewnętrzny świat, dość często odmienny od zewnętrznego i to sprawia, że jest on zdolny do własnej oceny rzeczywisto śd oraz odpowiedzialnego działania. Kryteria do tej własnej oceny i odpowiedzialnego działania człowiek musi wtedy odnaleźć w samym sobie. Oddziaływania wychowawcze nie mogą być oparte na sile autorytetu. Ten bowiem zostaje przez krytyczny umysł młodego człowieka odrzucony (dało krytyczne to jeszcze jedno określenie dała astralnego). Musi zostać wypracowany nowy rodzaj relacji między wychowawcą a wychowankiem; powinien zostać nawiązany odpowiedni „kontakt moralny", który ułatwi młodemu człowiekowi wybór własnej drogi żydowej.

Nauczydel jako wychowawca powinien pełnić role:

—    ogrodnika pielęgnującego dziecko jak roślinę,

—    lekarza, który naprawia to, co przez cywilizację zostało zepsute,

—    kapłana posiadającego antropozoficzną wiedzę o człowieku, stąd wie, jakie powinny zostać zachowane warunki, aby w człowieku mogło się ujawnić jego pełne człowieczeństwo; kapłana-wychowawcy, który jako duchowy przewodnik musi uwzględnić nie tylko człowieka w ogóle, człowieka uniwersalnego, ale także konkretną jednostkę w jej całej niepowtarzalnośd. Każdy człowiek, każde dziecko jest jedyne w swoim rodzaju i do każdej duszy należy przemawiać odrębnym językiem, zastosować odrębne środki,

—    artysty, gdyż wykorzystanie wiedzy o człowieku zależy od intuicji i wyobraźni; tylko artysta trafia do dziecięcego serca i umysłu.

Te role są różne, ale wzajemnie się uzupełniają. Treść i forma oddziaływań wychowawczych mogą i powinny więc być różne, z tym że o ich skuteczności rozstrzyga to, czy podjęte one zostaną w odpowiednim czasie.

Wychowanie to także przekazywanie wiedzy. Obrazowej, pełnej żyda, ukazującej całego człowieka, przemawiającej wie-