etno'6

22 / Laboratoria zmyitlńw

^sIhoitoiu i ukształtowana zębami w ustach Adama, narodzona z jego gardła, nie opuszcza łona. lecz tkwi wewnątrz jabłka”*⁰.

Jabłko i śmierć połączone są nierozerwalnym węzłem za sprawą „robaka grzechu”, dręczącego obsesyjnie ludzi baroku. W wewnętrznych labiryntach kontrrefomiacyjnej wrażliwości również niewinne jabłko figuruje w niekończących się katalogach t anitaies:

Cosi porno leggiadro

Putrido verme i u vaga tcorza asconde.

(lak też piękne jabłko

ohydnego robaka kryje pod gładką skórką).

Giamhattisla Marino, /.o Stunpogrta

Natura-macocha, mistrzyni optycznych iluzji i ambiwalentnych uciech:

Mi finge un vago porno, e cjuello infranto porge di sozzo verme egra pas tura (Łudzi mnie pięknym jabłkiem, a obtłuczone daje wstrętnemu robakowi na pożarcie).

Giuseppe Bul lista

Każdy punkt widzenia okazuje się podstępną pułapką, robak czyha wszędzie. W nihilistycznym paroksyzmie ascezy Hiob gnijący na gnojowisku, którego ciało samo stało się gnojowiskiem, stanowi symbol błogosławionej i zbawczej robaczywości, zmysłowego pragnienia rozpadu, zespolenia się / bezlitosnym potworkiem niszczącym ciało:

,.PuŁredini dixi: Pater nieus es, muter rniu uermibus (. ,.]⁶¹. Ach, drogie robaki, maiki mojego odradzającego się ducha! Obdzierając mi członki ze skóry, obdarzacie mnie cnotą i obyczajnością, wysysając ze mnie okrutnie krew. aby się pożywić, dajecie mi mleko niewinności, żeby mnie karmić. Zbliżacie mi do ust zęby. które mnie gryzą i wargi, które mnie całują, gryząc jednak moje ciało, sprawiacie, że nie kąsają mnie już winy, składacie mi śmiertelny pocałunek, a ja całuję was jako Matki mojego nowego żywota [...]. Grób wart jest tyle samo co

23 / Hieroglif rozkoszy

matczyne łono, łono nie jest niczym innym jak grobem, a grób nie jest niczym innym jak łonem. Nudu* revertar Muc”⁶².

Owoc o dwóch obliczach, wysyłający aluzyjne komunikaty, objawia się w delikatnej dziedzinie smaku i zapachu. Nad sferą smaku sprawuje pełnię swojej subtelnej i wyciszonej władzy. Prymat ten przyznał mu mistrz ikonologów Cesare Ripa z Pemgii, znawca metaforycznego języka: „Chociaż miły jest zapach i widok jabłek, ich ostatecznym celem jest smak”⁶³.

Jabłka potrafią uwieść nie tylko zmysły („uczucia ciała”), najrozkoszniej ziemskie, lecz fascynują też czystą geometrią kulistej formy wzrok (obok słuchu najbardziej wyrafinowany ze zmysłów). Pełnia uroku, sadowniczej geometrii i roślinnej fascynacji, miniaturowe kompendium owego mikro-kosmosu, o którym Wschód sądził, że jest „globatum forma"*⁴, stworzony „ab humectationis elementu principc"'", jabłko przesiąknięte jest plazmą boga pojmowanego jako niewidoczna płynna energia, „deum universorum opificem, moderatoremque per cuncta meare”⁶⁶.

Jabłko, świeży i żywy talizman erotyczny („lasciviae hieroglyphicu-m”⁶⁷), emanuje zmysłowe pokusy, „amoris in primis hieroglyphicum ex eius simulachro excogitatum est”⁶⁸. Jego świeży miąższ ofiarowywał zmysłowe rozkosze. „Pomosae deliciae”**, kolorowe kule wiszące w zielonych krużgankach, dojrzewały powoli nawet w odosobnionych sadach klasztornych: w „pomeria sanctitatis** " pojawiały się owoce Królestwa Wenus, jabłka „Yeneri sacrum”⁷¹.

Kuliste symbole uwodzenia i afrodyzjańskie pokusy - według Caeliu-sa Rhodiginusa - związane były z bakchusowym upojeniem („mała Dionysii”⁷*). „Yenereae illecebrae"⁷³, „ad rem venereain incitamentum”⁷⁴, naznaczone lekko pomarszczoną, pępkowatą wklęsłością, kojarzono również w paraetymologicznych wywodach i w języku metaforycznym z jędrnymi piersiami młodych dziewcząt: „mała, de mammis [...] pue I lamin trans la te dicuntur”⁷⁵.

Piersi Alcyny twardnieją niczym (Iwa cierpkie jabłka ua „piersi pełnej i ozdobnej":

Szyja biała, okrągła, śniegowi podobna,

A mleku zasię jest pierś pełna i ozdobna.

Z której się z alabastru dwa jabłka wydają.