IMGI35 (5)

między kosztami zamawiania (tworzenia zapasów) a kosztami utrzymania! zapasów, w zależności od wielkości partii dostawy, a także między kosz. 1 tami wyczerpania zapasów a kosztami utrzymania zapasu bezpieczeń-1 ■twa . Wyższe zapasy oznaczają dla producenta lub pośrednika wyższe i koszty utrzymania zapasu, lecz niższe koszty wyczerpania zapasów oraz j niższe koszty zamawiania lub przestawiania produkcji (koszty dostaw). ] Koszty tworzenia zapasów, czyli inaczej koszty dostaw, wiążą się z po- ] zyskiwaniem produktów przez przedsiębiorstwa w celu uzupełnienia zapa- I sów. Niezbędne produkty mogą być dostarczane z zewnątrz lub produkowane we własnym zakresie. Koszty dostaw obejmują więc koszty zamawiania lub/i koszty przestawiania produkcji. Koszty zamawiania (akwizycji) powstają w wyniku składania i realizacji zamówień u dostaw-ców zewnętrznych i nie uwzględniają wydatków związanych z własną produkcją. Zawierają elementy stałe i zmienne. Koszt stały występuje jednorazowo przy składaniu i realizacji każdego zamówienia u dostawców. Koszt ten utrzymuje się na stałym poziomie w relacji do liczby złożonych zamówień i spada wraz ze wzrostem ich wielkości. Ze składaniem i realizacją każdego zamówienia wiążą się również wydatki zmienne, które powstają w związku z następującymi czynnościami:

—    przeglądem składowanego zapasu,

—    przygotowaniem i realizacją dokumentacji związanej z zamówieniem,

—    wyborem dostawcy — porównaniem możliwych źródeł dostawy,

—    realizacją zamówień dostaw,

—    przyjmowaniem odpowiedniej dokumentacji,

—    sprawdzaniem i przeglądem dostarczanych produktów,

—    przygotowaniem i realizacją zapłaty.

Niektóre koszty personalne i koszty zaopatrzenia mogą się wydawać znikome, lecz kiedy się uwzględni wszystkie składane przez przedsiębiorstwo zamówienia i przyjmowane dostawy, nabierają znaczenia.

Koszty przestawiania produkcji są wydatkami, które mogą wystąpić przy modyfikacji linii produkcyjnej, aby wytworzyć różne serie produktów niezbędne do odtworzenia zapasów w danej firmie. Stały koszt przestawiania produkcji uwzględnia wydatki związane z użytkowaniem wyposażenia

inwestycyjnego, niezbędnego przy zmianach produkcji, natomiast wydatki zmienne obejmują koszty personalne ponoszone przez firmę przy przezbrajaniu urządzeń produkcyjnych.

Rozróżnienie stałych i zmiennych składników kosztów dostaw (koszty zamawiania, przestawiania produkcji) jest istotne z punktu widzenia logistycznych strategii przedsiębiorstwa. Kalkulacja kosztów dostaw, będących podstawą decyzji strategicznych, powinna się koncentrować na ustaleniu zmiennej części tych wydatków¹⁷.

Największy udział w kosztach dystrybucji fizycznej mają koszty transportu. Składają się na nie:

0 koszty własnej obsługi transportowej,

0 koszty usług transportowo-spedycyjnych świadczonych z zewnątrz.

Własna obsługa transportowa pociąga za sobą¹⁸:

0 koszty zakupu środków transportu;

0 koszty kapitałowe;

0 koszty zużycia taboru;

0 koszty ubezpieczenia środków transportowych i opłaty rejestracyjne;

0 koszty utrzymania własnego zaplecza technicznego transportu;

0 bezpośrednie koszty eksploatacyjne, w tym koszty osobowe (płace kierowców, dyspozytorów) i materialne (paliwo, konserwacje, remonty); 0 koszty zarządzania transportem (utrzymanie nadzoru, administracji, planowanie tras przewozowych).

Znaczną część kosztów transportu stanowią koszty stałe nie związane z wielkością i częstotliwością przewożonych ładunków. Zmienne koszty transportu (koszty eksploatacyjne) na jednostkę ładunku przy danej przepustowości są stosunkowo niskie.

Koszty usług transportowo-spedycyjnych kontraktowanych z zewnątrz określa się za pomocą taryfikatorów stawek przewozowych lub ustala się w wyniku negocjacji z przewoźnikami. Koszty te zależą od:

—    odległości i czasu przewozu,

—    rodzaju przewożonego ładunku,

—    wielkości jednorazowej partii dostawy,

Tamże, s. 36.

Tamże, s. 42-54.

46

Zob. A. Czubata, jw., s. 151.

47