IMGV61 (6)

102 WACŁAW BERENT

s życiem, stała się alembikiem¹⁶ na książkach i dziennikach; poezja — tego alembiku destylatem. Dramat jedynie pozostał prawym dzieckiem życia.

— Dramat jest łatanym kostiumem w rekwizytorni! — parsknął Borowski. — Wtedy coś wart, gdy się dobry aktor w niego ubierze. U nas, bywało, w teatrze na dramatach smażyliśmy sobie befsztyki!

Wszczął się więc. spór o pierwszeństwo poezji, dramatu czy powieści. Wśród wrzawy, krzyku i brzęku kieliszków obrzucano się modnymi nazwiskami, cytatami i naprędce kleconymi aforyzmami, niby garściami confetti. Pan von Hertenstein. leżąc niemal na kanapie, pieścił w dłoniach swe kolano i raczej patrzał niż słuchał; bawiły go, zda się, bardziej gesty i okrzyki niżli treść zdań, i nie mniej od tych, co się sprzeczali, d, co milczeć potrafili.

Ale dziennikarz Jelsky krzywił się czegoś i grymasił nad winem. Dla niego były to zbyt ograne melodie. „Albo pić lepsze wino — myślał — albo dowiedzieć się czegoś nowego! Jest tu trzech Polaków, niechby o swoich tam śmieciach coś powiedzieli. Da się może zrobić artykuł”.

—    Mój Borowski — zaczął tedy wytrawnie, z daleka — u was podobno nie ma kawiarni?

—    Nie ma.

—    Bój się Boga!

—    Czy to źle?

—    I ty pytasz? Tam, gdzie nie ma kawiarni, wszystko, co twórcze, a samotnym być nie potrafi, w kurczy się, wgrzęźnie, da się wnękać w obmierzłe idealiki mieszczaństwa... No, a tyngle madę?

—    Jest jeden.

—    Strzeżde go, by nie upadł!... No, i cóż wy tam jeszcze madę? Kobiety ładne?...

—    Są.

¹⁵ alembik (z arab.) — aparat destylacyjny używany przez alchemików; tu; wywar, mikstura.

—    Tb się wie. Jeżeli który z panów twórców — zwrócił »ę do obecnych — życzy sobie zaznać nadzwyczajnych tran-sów¹⁶ radzę zakochać się w Polce. (Tu Jelsky poczuł z prawdziwą satysfakcją ostre spojrzenia Kunickiego, Mullera i Porowskiego. ) — Pomyślcie tylko! — największe imiona wieku ¹⁷ raczyły robić tu reklamę: Byron, Shelley, Heine, Lenau. Napoleon, Szopen, Mickiewicz, Baizac^{1 2}*...

—    Millócker¹⁹ — zadowolił się krótkim odcięciem Borowski i zanucił na poczekaniu aryjkę z Bettel-studenta.

—    No, a teatr? Aktorów musicie mieć nadzwyczajnych?

—    Tylko repertuar przynoszą nam raki z Europy — wtrącił autor dramatyczny. — Nad rakami czuwają augurzy-dziennikarscy. Muza komedii, zestarzawszy się we Francji przyjęła u nas funkcje guwernantki i wyprowadza na scenę dziecinny dramat. Szekspir, zmęczywszy się sztucznym entuzjazmem Berlina, przychodzi od czasu do czasu przespać się na scenie warszawskiej. Szekspira grywają u nas rzadko, ponieważ autor nie bywa na .czarnej kawie*³.

1

¹⁶ trans (z ang.) — tu: ekstaza.

2

” największe imiona wieku — we wszystkich wydaniach książkowych ^największe imiona wielkie”. Tekst poprawiono na podst rękopisu.

3

ił Napoleon, Chopin, Mickiewicz, Balzak mieli romanse z Polkami, pozostali pisywali hymny pochwalne na ich cześć. Wymienić tu można esej Heinego O Polsce (Ober Polen, 1822). Mickiewicz chwali Polki w Trzech Budrysach,, Nicolas Lenau (1802—1850). poeta austriacki, pisał o Polsce w czasie powstania listopadowego Fc lenlieder, 1832).

¹⁹ Karl Millócker (1842—1899) — kompozytor austriacki, jest m.in. autorem operetki Student-żebrak (Bettelstudent. 1882) o tematyce polskiej.

so augur (łac.) — w starożytnym Rzymie kapłan odczytujący wolę bogów z lotu. krzyku lub zachowania się ptaków i ze zjawisk na niebie

²¹ autor nie bywa na _mczarnej kawie* — Bolesław Prus w swojej Kronice tygodniowej (^Kurier Codzienny” 1901, nr 312) pesał: ..Do szło w końcu do tego, że kto nie bywał na -czarnej kawie*, ten nie mógł być ani geniuszem, ani artystyczną chlubą ojczyzny. Kawa — był to naprawdę ołtarz, przed Którym schylali głowy sławni artyści i przy którym otrzymywały pierwsze święcenia rozmaite nowe talenty”.