IMGs20

^w danej społeczności norm i zachowań w postaci współ-fl|PCfc elementów osobowości charakterystycznych dla danej społeczności, typem osobowości podstawowej oraz charakte-lystycznych. wspólnych cech właściwych poszczególnym warstwom tej społeczności, związanych z pozycją społeczną poszczególnych jej członków, ttw. osobowości statusowych¹. Osobowości statusowe nakładcą się na typ osobowości podstawowej . Z tego punktu widzenia, niepełne wyposażenie „natury biologicznej” u osób niesłyszących. w niesprzyjających warunkach edukacyjnych, może prowadzić i częstokroć prowadzi do niepełnego. fragmentarycznego wpływu kultury' na ich osobowość oraz do wytworzenia swoistej, zubożone? podkultury głuchych.

Z koki psychologowie rozpatrują osobowość uwzględniając różne podejścia wyjściowe właściwe różnym szkołom psychologicznym. W ostatnich lalach największe zainteresowanie budzą koncepcje psychologii poznawczej oraz psychologii humanistycznej. W ujęciu J. Reykowskiego, osobowość jest rozumiana jako „centralny system regulacji i integracji”¹ zachowań ludzi, a także w nieco ornym ujęciu J. Reykowskiego i G. Kochańskiej „osobowość jest systemem, którego szczególną formę egzystencji stanowi wymiana in-foflpaęp z otoc mitem i przetwarzanie informacji na czynności praktyczne, pety czym jest ona zarówno odbiorcą informacji, jak też ich twórcą - zakłócone iq wymiany lub jej przerwanie prowadzi do zaburzeń, a nawet znisz-caean osobowości” . S. Stek ujmuje osobowość jako „organizację nabytych i wrodzonych dyspozycji i schematów reagowania jednostki, względnie stałą ^oistą, specyficzna dla jednostki, powstałą jako wynik dojrzewania, uczenia *S ¹ przyMMwaMa, determinującą rozwój i przystosowanie jednostki .

•    Baodedo z kolcu rozważając koncepcje psychologii poznawczej mówi

•    wjaawwMu da auto kreacji, kształtowaniu postawy badawczej i cksplora-

^€*^az nawiązując do S A. Kelly’ego, o psychoterapii poznawczej i podkreśla anat w wichouan i kształceniu, terapii i korekcji zachowań kwe-

tate te Liitos. Kmk tmrowt podssawy osobowości. PWN. Warszawa 1975,

i m ii?

•    lates M9

BBBjjJjJwwefcą ChalwwaSr. fw:J M Maranawski. J Reykowski, T. Tomaszewski —fcg 0 akwńkm. Ki W. Warszawa 1967, s. 101.

a. hhux teorii osobowości, WP. Warszawa 1980,

Hlukted—teATŁWasma 19*0. s 16-17.

stii samowychowania, samorozwoju i autokreacji . Tenże autor, omawiając koncepcje psychologii humanistycznej zwraca uwagą, iż jego rzecznicy traktują ,ja” i „organizm” jako spójny system, który nazywają osobą, że podstawową właściwością człowieka jest rozwój, i że człowiek się staje człowiekiem a także, że siły decydujące o tym, kim się stanie, tkwią w nim samym a nie poza nim¹⁴.

Przytoczone rozważania i definicje osobowości zwracają naszą uwagą na następujące, istotne w surdowychowaniu przesłanki: człowiek jest osobą, której istotą jest rozwój; osobowość kształtuje sią w wyniku wymiany i przetwarzania informacji, przy czym ich podstawą stanowi wewnętrzna, aktywna postawa ukierunkowana na działanie, praktyczne czynności; osobowość jest rezultatem biologicznego procesu dojrzewania, wynikiem uczenia sią oraz przystosowania do zmienionych warunków wewnętrznych (uszkodzenie słuchu) i zewnętrznych (zaburzony odbiór informacji); osobowość jest określonym systemem, organizacją, czyli określoną psychofizyczną, zintegrowaną dynamiczną całością, funkcją wrodzonych i nabytych dyspozycji psychospołecz? nych człowieka; przy czym podstawą zarówno uczenia się, jak odbioru informacji i ich przetwarzania oraz organizacji osobowości są doświadczenia, uzyskiwane za pośrednictwem wzroku, dotyku i czucia wewnętrz-nego (proprioreceptorów). ,

Definicje: „system regulujący (...) i integrujący zachowanie się człowieka” w ujęciu psychologów, czy „zintemalizowana kultura” w rozumieniu socjologów, dotyczą osobowości takiej, jaką ona jest, zgodnie z przyjętą teorią osobowości. Pedagogika, uwzględniając społeczne i psychiczne mechanizmy stawania sią osobą, ujmuje osobowość w kategoriach postulatyw-n y c h, powinnościowych. W pedagogice mówimy zatem o wartościach wychowawczych, o celach wychowania, o osobie jako pewnej całości fizycznej, psychicznej i duchowej¹⁵, a także o ideale wychowawczym. Są to pewne teoretyczne konstrukty, ukierunkowujące naszą działalność wychowawczą i interakcję z podmiotem, jakim jest nasz wychowanek w procesie wychowania.

Pojmowanie osobowości w jej rozumieniu psychologicznym i socjologicznym jest więc dla pedagoga niewystarczające. Psychologowie i socjoło-

³    i. K o z i e I e c k i, Koncepcje psychologiczne człowieka, Wyd. Akad. „£ak”, Wi 1998, s. 239 i nasi.

⁴    Tamże, s. 239 i nasi.

⁵    S. Kuciński, Nauczyciel - wychowawca. Miedzy ideałem a ru komputerowy na prawach rękopisu, Kraków 1998, s. 5.